Çiftçilerin emeği buz tuttu. Zirai don afeti sonrası üreticiler zararlarının karşılanmasını bekliyor. Her 5 tarım alanından 4’ü risklere karşı korunmasız. 2024’te tarım sigortası primlerinin yüzde 49 oranında arttığını hatırlatan Tarım Yazarı Kutlu, “Sigorta yaptıranlar da tazminatları yetersiz buluyor” dedi.
Bugün 17 Nisan Çiftçilerin Uluslararası Mücadele Günü. Üreticiler, artan maliyetlerin yanı sıra iklim krizinin etkisiyle her yıl daha da çoğalan doğal afetlerle de mücadele ediyor. Gıda krizi günden güne büyürken iktidar, çiftçiye sırtını dönüyor.
Tüm olumsuzluklara rağmen yeni üretim sezonunu bekleyen üreticileri bu yıl zirai don kâbusu vurdu. Tarihin en büyük don olaylarından birinin gerçekleştiği belirtilirken üreticiler endişeyle zararlarının nasıl telafi edileceğini bekliyor. Bir gecede mahsulleri yok olan çiftçiler, doğal afet ilan edilmesini talep ediyor. Kabine toplantısının ardından açıklama yapan AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ise doğal afet ilan edilmesine dair bir açıklamada bulunmadı. Zirai don sigortası olmayan çiftçilerin zararının da hasar oranına göre karşılanması için çalışmaların başladığını belirtti. Ancak üreticilerin soru işaretleri devam ediyor.
VERİLER ORTADA
Son yıllarda yaşanan doğal afet sayısı, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın verilerine de yansıdı. Afetler nedeniyle yapılan sigorta ödemeleri de arttı. Tarımsal üretimde sigortalama, devlet destekli tarım sigortası TARSİM üzerinden yapılıyor. TARSİM’e kayıtlı çiftçilerin sigorta bedelini, yüzde 50 ila 67 arasında devlet karşıladığı belirtiliyor. Ancak çiftçilerin sigortalılık oranı düşük.
Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’ne göre geçen yılın tamamında 10 milyar 503 milyon 613 bin 164 lira prim desteği ödemesi yapıldı. Devlet destekli tarım sigortalarında sigorta bedeli geçen yılın tamamında 1 trilyon 82 milyar 199 milyon 247 bin 919 lira olarak gerçekleşti.
Geçen yıl düzenlenen tarım sigortası poliçe sayısı 3 milyon 261 bin 191 oldu. Bu poliçelerde yüzde 82,7’lik payla bitkisel ürün sigortası ilk sırada yer aldı. Geçen yıl hasar ödemesine esas ürünler arasında ilk sırada yüzde 23,8’lik payla kurutmalık üzüm yer aldı. İkinci sırada yüzde 20,6 payla buğday, üçüncü sırada da yüzde 12,4 payla sofralık üzüm geldi. Bir önceki yıl ise yüzde 29,3 payla kayısı ilk sırada yer almıştı.
2024 yılında bitkisel üretim yapan üreticilere 6 milyar 964 milyon TL hasar ödemesi yapıldı. Üreticilere ödenen hasar nedenleri içerisinde ilk sırada yüzde 53’lük oranla “dolu”, ikinci sırada yüzde 25,9’luk oranla “don” ve üçüncü sırada ise yüzde 6,1’lik oranla “kuraklık” geldi. Dolu zararı için 2023 yılında 2 milyar 78 milyon TL hasar tazminatı ödenirken 2024 yılında ödenen hasar tazminatı ise 3 milyar 692 milyon TL olarak gerçekleşti.
YÜZDE 16,7’Sİ SİGORTALI
Tarım Yazarı Gazi Kutlu, 2024’de toplam 213 milyon 467 bin dekarlık tarım alanında üretim yapıldığını ancak bunun sadece 35 milyon 583 bin dekarının tarım sigortası kapsamında olduğunu kaydetti.
“Her 5 tarım alanından 4’ü risklere karşı korumasız. Bitkisel üretimde tablo böyleyken, hayvancılık tarafında da durum iç açıcı değil. 17 milyon büyükbaş hayvandan yalnızca 7 milyonu, 55 milyon küçükbaş hayvandan ise sadece 15 milyonu sigorta kapsamında. Bu, büyükbaş hayvanların yüzde 60’ının, küçükbaşların ise yüzde 75’inin herhangi bir sigortası olmadığı anlamına geliyor” ifadelerini kullandı. Sigorta yaptıran üreticilerin de kredi kullandığı için zorunlu olarak sigorta yaptırdığına dikkat çeken Kutlu, “Bugün Türkiye’de 903 bin 674 çiftçi, kamu veya özel bankalardan kredi kullandığı için zorunlu olarak tarım sigortası yaptırıyor. Bu da her 10 çiftçiden 4’ünün borçlu olduğunu gösteriyor. Ancak önemli olan, çiftçilerin kredi kullanmadan da sigorta yaptırmaya yönelmesi” dedi.
