Güçlü Santa Ana rüzgarları ve kasırga gücüne ulaşan diğer rüzgarlar, Los Angeles’ın dış bölgesindeki dağları adeta yok etti. Orman yangınları, 7 Ocak 2025 tarihinden itibaren birkaç mahalleye yayılarak korkunç bir tablo meydana getirdi.
Aralarında birkaç okulun da bulunduğu binlerce ev ve diğer yapılar 9 Ocak’a kadar yanmış ve en az 5 kişi hayatını kaybetmişti. Yetkililer 180.000’den fazla bölge sakinini yangınların en şiddetli olduğu dönemde tahliye etmeye çağırdı. Rüzgarın çok güçlü olması nedeniyle itfaiyecilerin alevleri kontrol altına almak için yapabilecekleri çok az şey vardı.
Kaliforniya’da ABD Jeolojik Araştırmalar Merkezi’nde Araştırma Ekoloğu ve UCLA’da yardımcı profesör olarak görev yapan Jon Keeley, Güney Kaliforniya’da bu tür aşırı rüzgarlara neyin neden olduğunu ve neden bu kadar tehlikeli bir yangın riski yarattığını açıkladı.
Santa Ana rüzgarlarına ne sebep olur?
Santa Ana rüzgarları, dağlardan Güney Kaliforniya kıyılarına doğru esen kuru ve güçlü rüzgarlardır. Bölgede yılda ortalama 10 Santa Ana rüzgarı görülür ve bu rüzgarlar genellikle sonbahardan Ocak ayına kadar devam eder.
Şu anda olduğu gibi koşullar kuru olduğunda, bu rüzgarlar ciddi bir yangın tehlikesine meydana getirebilir. Santa Ana rüzgarları, doğuda, Büyük Havza’da yüksek basınç ve kıyı açıklarında bir alçak basınç sistemi olduğunda meydana gelir. Hava kütleleri yüksek basınçtan alçak basınca doğru hareket eder ve basınç farkı ne kadar fazlaysa rüzgarlar da o kadar hızlı eser.
Topografya da bu bağlamda önemli bir rol oynar. Rüzgarlar San Gabriel Dağları’nın tepesinden aşağıya doğru indikçe daha kuru ve sıcak olur. Bu hava kütlelerinin fiziğinin bir fonksiyonudur. Rüzgarlar 7 Ocak’ta Altadena’da Eaton Yangını’nın patlak verdiği noktaya ulaştığında, %5’ten daha az bağıl neme sahip olmaları nadir değildi. Bu durumda havada neredeyse hiç nem yoktu.
Kanyonlar rüzgarları da yönlendirir. Bu güçlü, kuru rüzgarlar genellikle saatte 48-64 mil civarında hareket eder. Ancak daha güçlü de olabilir. Ocak 2025’in başlarında rüzgarın 128 km/saati aştığı bildirilmişti.
Yangın riski bu kez neden bu kadar yüksekti?
Genellikle Güney Kaliforniya’da bitki örtüsünün nemli olması ve kolayca yanmaması için yeterince yağmur yağar. Birkaç yıl önce yapılan bir araştırma, sonbahar neminin Santa Ana rüzgarının yol açtığı yangın riskini azalttığını göstermişti. Ancak bu yıl Güney Kaliforniya çok kuru koşullara sahip. Son birkaç aydır çok az nem var. Aşırı rüzgarlarla birlikte, tüm riskli koşullar aynı anda söz konusu.
Bu koşullar altında bir yangını söndürmek çok zor. Bölgedeki itfaiyeciler, Santa Ana rüzgarının sürüklediği bir yangın olduğunda, yangın cephesinin önündeki insanları tahliye edeceklerini ve kenarları kontrol altına alacaklarını söyler. Rüzgar bu şekilde eserken, rüzgar dinene kadar yangını durdurma şansı çok azdır.
Santa Ana rüzgarları zaman içinde değişti mi?
Santa Ana rüzgarları yeni değil, ancak yılın bu zamanlarında daha sık görülüyor.
Araştırmacılar kısa süre önce 1948’den başlayarak 71 yıllık Santa Ana rüzgar olaylarını karşılaştıran bir makale yayınladı. Genel Santa Ana rüzgar aktivitesinin yaklaşık aynı miktarda olduğu, ancak zamanlamanın Eylül ayında daha az, Aralık ve Ocak aylarında ise daha fazla olmak üzere değiştiği tespit edildi.
İklim değişikliğindeki iyi belgelenmiş eğilimler nedeniyle, bunu küresel ısınmaya bağlamak cazip gelebilir, ancak henüz buna dair önemli bir kanıt yok.
Bu makalenin orijinali, Creative Commons lisansı altında The Conversation’da yayınlandı. Orijinal makaleyi okumak için buraya tıklayabilirsiniz.
www.gidahatti.com/haber/23359230/santa-ana-ruzgarlari-abd-kaliforniyadaki-yangini-nasil-korukluyor
