Norveç’te yapılan yeni bir araştırma, fırın aşamasından tüketicilere, ekmek israfının önüne geçmeyi amaçlıyor.
Ekmek, Türkiye’de olduğu gibi batı ülkelerinde de en çok israf edilen gıda ürünleri arasında yer alıyor. 5,4 milyon nüfusa sahip Norveç’te günde tahminen 300.000 somun ekmek israf edilmekte olup, bu rakam hanelerdeki gıda israfının %18’ini, perakende sektöründeki israfın ise %42’sini oluşturuyor.
Türkiye’de de durum benzer. Ülkemizde günde 1.486 ton, yılda 542 bin 455 ton ekmek israf ediliyor. Adet olarak bakıldığında, günde 5 milyon 944 bin 708 adet, yılda 2 milyar 169 milyon 818 bin 420 adet ekmek israf ediliyor.
Tüm dünyada gıda israfının çevre üzerindeki etkisi göz önüne alındığında bu durum sorun teşkil ediyor. Küresel olarak her yıl tahminen 1.3 ton gıda kayıp ya da israf ediliyor. Eğer gıda atığı bir ülke olsaydı, Çin ve ABD’nin ardından üçüncü en büyük sera gazı yayan ülke konumunda olurdu.
Ekmek israfını yeniden düşünmek ve azaltmak
Norveç Araştırma Konseyi (Nofima) tarafından yürütülen bir proje, fırınlardan tüketicilere kadar ekmek israfının önlenmesi ve azaltılması için yeni stratejiler geliştirmeyi amaçlıyor. Projenin hedefi ekmek israfını yarı yarıya azaltmak.
Kasım 2023’te başlayan dört yıllık proje; araştırma kurumları, gıda atığı odaklı kuruluşlar, yerel tahıl endüstrisi üyeleri ve Norveç’teki fırınlar tarafından destekleniyor.
Ekmek Kurtarıcıları (Bread Rescuers) olarak adlandırılan proje, ekmek israfını yeniden düşünmeyi, azaltmayı ve yeniden değerlendirmeyi öngörüyor. Ortaklar, iade anlaşmalarının fırınlarda nasıl daha az israfa ama daha fazla atığa yol açtığını araştırmak için bir literatür taraması yapacak ve sektör uzmanları ve paydaşlarla görüşecek. Ekmek israfını azaltan ‘tetikleyicileri ve çözümleri’ belirlemek için de yaklaşık 30 çocuklu aile ile çalışmalar yapılacak.
Proje, gıda israfını azaltmada, dondurulmuş ekmeğin tüketici ve perakende düzeyinde israfı önlemek için iyi bir strateji olup olamayacağını da ele alacak. Nofima’nın duyusal paneli, farklı dondurma ve çözdürme koşulları altında ekmeğin duyusal özelliklerini tanımlayacak.
Ekip, ekmek atıklarının nasıl yeniden değerlendirilebileceğini araştırmak için, ihtiyaç fazlası ekmeğin yeni bileşenlere ve unlu mamullere dönüştürülmesini sağlayacak teknolojik çözümler geliştirecek ve değerlendirecek. Tüketicilerin yeniden değerlendirilen ekmeğe karşı tutumları ve fiyat duyarlılığı da incelenecek.
Mesterbakeren fırını kalite direktörü Per-Ole Arneberg, “Ekmek israfını yarıya indirmeyi başarmak için, ihtiyaç fazlası ekmeğin kullanımına yönelik yeni çözümler bulmak gerekiyor. Projede, geri dönen ekmeğe dayalı bir ufalanmış un ve potansiyel yeni hammaddeler geliştireceğiz. Bu, bir dizi unlu mamulde bileşen olarak kullanılabilir ve hedefimiz, ufalanmış unun şu anda ekmekte kullanılan buğday ununun bir kısmının yerini alabilmesi” diye konuştu.
Ekmek neden bu kadar fazla israf ediliyor?
Araştırmaya göre, birçok tüketici bir somun ekmeğin son kalan kısmını yemiyor. Bu da ürünün önemli bir kısmının çöpe atıldığı anlamına geliyor. Ekmeğin erken çöpe gitmesinin bir başka nedeni de tazelik algısıyla ilişkili. Bir tüketici bir seferde çok fazla ekmek satın alırsa ya da tazeyken yemeyi unutursa, muhtemelen ekmek çöpe gidiyor. Nofima’ya göre, pek çok tüketici, süpermarkete gittiğinde evde zaten ekmek olduğunu unutuyor.
Tüm demografik gruplar arasında en fazla ekmeği çocuklu ailelerin israf ettiği tespit edildi.
Ekmek Kurtarıcıları projesi Ekim 2027 sonuna kadar devam edecek.
