Ticaret Bakanlığı’nın limon ihracatına getirdiği yasak ve ardından gelen erteleme kararı, tarımda plansızlık sorununu bir kez daha gözler önüne serdi.
Tarım sektöründeki yapısal sorunlar, bu kez limon üzerinden kendini gösterdi. Ticaret Bakanlığı, limon fiyatlarındaki artışı gerekçe göstererek ihracata yasak getirdi. Ancak gelen tepkiler üzerine bu yasak, limon üretiminin arttığı Arjantin ve Güney Afrika’nın pazara gireceği 15 Mayıs’a kadar ertelendi.
Erteleme kararı, ihracat pazarlarının kaybedilmemesi adına olumlu karşılanırken, asıl sorunun tarımda planlama eksikliği olduğu vurgulanıyor. Sektör temsilcileri, yanlış politikaların üreticiyi mağdur ettiğini, tüketiciyi ise yüksek fiyatlara mecbur bıraktığını ifade ediyor.
Üretim Arttı, Ağaç Sayısı Azaldı
2023 yılında Türkiye’de 20 bin 411 limon ağacı bulunurken, bu sayı 2024’te 19 bin 944’e geriledi. Ağaç sayısı azalmasına rağmen limon üretimi 2022-2023 dönemindeki 1 milyon 323 bin tondan, 2023-2024 döneminde 2 milyon 300 bin tona yükseldi. Bu artış, verimlilikteki yükselişe işaret etse de, üretim verilerinin güvenilirliği tartışma konusu olmaya devam ediyor.
İhracat Genişliyor, Gelir Dalgalı
2023 yılında 63 ülkeye 658 bin ton limon ihracatı gerçekleştiren Türkiye, bu satıştan 357 milyon dolar gelir elde etti. 2024’te ihracat yapılan ülke sayısı 69’a çıktı. Ancak ihracat miktarı 576 bin tona geriledi. Buna rağmen gelir 361 milyon dolara yükseldi. 2025’in ilk iki ayında ise 116 bin ton limon ihracatı karşılığında 95 milyon dolar kazanıldı.
Fiyat Artışı Depodan Kaynaklı
Uzmanlar, limon fiyatlarındaki hızlı artışın üretim eksikliğinden değil, depodaki ürünleri elinde tutan aracıların fiyatları speküle etmesinden kaynaklandığını belirtiyor. Üretici ürününü düşük fiyata satarken, tüketici fahiş fiyatlarla karşı karşıya kalıyor. Ticaret Bakanlığı’nın ihracat yasağının, bu dengesizliği düzeltmek yerine sorunu derinleştirdiği ifade ediliyor.
“Pazar Kaybı Telafi Edilemez”
Geçmişte domates salçasında yaşanan benzer ihracat yasaklarının ürünlerin tarlada kalmasına neden olduğunu hatırlatan sektör temsilcileri, dış pazar kayıplarının geri kazanılmasının çok zor olduğunu vurguluyor. “Bugün alınan kararın yarın değiştirilmesi, piyasada güvensizlik yaratıyor,” görüşü öne çıkıyor.
Çözüm: Kooperatifçilik ve Planlama
Tarım uzmanları, çözümün üretim sürecinin başından sonuna kadar kamu denetimi ve desteğiyle planlanmasında yattığını belirtiyor. Kooperatiflerin güçlendirilmesi, ürünün depolama süresince değerlendirilmesi ve işlenmiş gıdaya dönüştürülmesi öneriliyor. Böylece hem üretici kazanacak hem de tüketiciye uygun fiyatla ürün ulaşabilecek.
Sonuç: Yönetim Zafiyeti Üreticiyi ve Tüketiciyi Vuruyor
2023-2024 sezonunda limon üretimi rekor seviyeye ulaşmışken, fiyatların katlanarak artması yönetim zaafiyetini ortaya koyuyor. Limon, üretim fazlasına rağmen pahalıya satılıyor; çünkü piyasadaki ürün doğru yönetilemiyor. Uzmanlar, ihracat yasağı yerine üreticiye doğrudan destek verilmesini ve depolama sistemlerinin geliştirilmesini öneriyor.
