Geçen yıl tahminimi “12’yi görmez 10,30 liranın da altına düşmez” diyerek açıklamış, buğday fiyatının desteklerle 11 lira olarak açıklanmasıyla seçim sonuçlarını bilen araştırma şirketi edasıyla rahat bir nefes almıştım. Bu yıl buğdayın fiyatı, muhtemel 13 lira açıklanır; 1,50 lira da prim belirlenir.
Prof. Dr. Bayram Sade’nin “1 Ekim 2024/31 Mart 2025 döneminde Türkiye’de 65 yılın en düşük yağış miktarı görüldü. 2024-2025 yılı buğday rekoltesi yüzde 6,75 azalacak” açıklamasından sonra gözler, buğdayın fiyatına çevrildi. Hasadına az kaldı; fiyatı, rekoltesi, verimi, kalitesi, ticareti derken bir süre gündemi meşgul edecek.
Durum stabil
FAO, Şubat Tahıl Arz ve Talep Raporu’nda, 796 milyon ton olmasını öngördüğü 2025 dünya buğday üretimi tahminini nisan ayında 7,1 milyon ton artırarak 803,1 milyon ton olarak revize etti. Revize Avustralya ve Kazakistan’daki, buğday üretiminin artmasından kaynaklı. 2024/2025 dünya tahıl kullanımı, mart ayına göre 1,3 milyon ton artarak 2,868 milyon ton gerçekleşti. 2025 tahıl stokunun açılış seviyelerinin altına düşerek 873,3 milyon ton olması öngörülüyor.
Tüketim durağan
FAO’nun 2025 küresel buğday üretimine ilişkin tahmini 2024 ile aynı seviyelerde. Kuzey ülkelerdeki buğday üretimi koşulları sabit, AB’nin toplam üretiminin yüzde 12 artışla 135,5 milyon ton olması yönünde. Rusya’daki düşük nem ve azalan ekim alanları, Ukrayna’nın savaş etkisiyle daha az üretim yapma ihtimali, ABD’de düşük verim gibi nedenlerden ötürü 2025’te toplam buğday üretiminin bir önceki yılla benzer miktarda geçekleşmesi bekleniyor. Kanada’da ekimler mayısta yapılıyor, Hindistan’da devlet teşviklerinin iyi olması sayesinde üretimin 2025’te 115,4 milyon tona ulaşacağı yönünde. ABD’nin buğday üretiminin 52,5 milyon ton, Kanada’da 35 milyon ton, Rusya’da yüzde 2’lik düşüşle 80 milyon ton olması öngörülüyor.
Büyük alıcılar daha az buğday alacak
Çin nisanda ABD’den buğday ithalatını 3,5 milyon tona kadar düşürdü, küresel piyasalar nasıl karşılık verecek? 2024’te Çin ABD’den 13,6 milyon ton buğday ithal etmişti, bu yıl 10 milyon ton daha az ithal etmesi bekleniyor. ABD Tarım Bakanlığı’na göre “buğday ticareti önceki yıla göre yüzde 9 küçülecek, Çin ve Pakistan gibi büyük alıcılar ithalatı azalttı, bu ülkelerin üretimi artıyor, ticaret azalıyor.”
Buğday ticareti düşüyor
ABD’nin buğday ihracatının 26,5 milyon tona, Ukrayna’nın 18,6 milyon tona düşeceği beklenirken Rusya’nın ihracatının da 55 milyon tondan 44 milyon tona düşmesi bekleniyor. 2015’ten bu yana en düşük buğday stokuna rağmen depolarda hâlâ 260,7 milyon ton stok var. Şu anda 195 milyon ton olan küresel buğday ticaretinin bir önceki sezona göre yüzde 7,2 daralması öngörülüyor.
