Meyve üretiminde yüzde 30 azalma var mandalina tarlada kaldı: “Çiftçi Acil Durum Fonu” kurulsun

Mine Ataman

Dünyada rekolte aza­lırken Türkiye’de 2024’de 1,880 milyon ton olan mandalina üretimi 2,150 milyon tona koşu­yor. TÜİK’e göre mey­ve üretiminde yüzde 30,4’lük bir azalma yaşa­nırken mandalina rekor­lar kırıyor, paradoks baş­lıyor. Tarımda yok yılı kadar bolluk yılı da çiftçi için afetin habercisi olabilir mi?

“Türkiye hem bolluk hem yokluk yılını aynı anda yaşıyor”

Ne tarladaki ne marketteki man­dalina alıcı bulamıyor. Raf maliye­ti minimum 20 TL. Ne tarlada alıcı var ne markette alacak güç.

Mandalina bolluğunu nasıl yöneteceğiz?

Tarım ürünlerinin yokluğu tü­keticinin tabağına zam olarak yan­sırken, bolluk da çiftçinin kasasına afet olarak yansıyor. Türkiye dün­ya mandalina üretimin yüzde 5’ini üretiyor. 2023 yılında 1 milyar 112 milyon dolarlık narenciye ihraca­tının 576 milyon dolarlık kısmı­nı yaparak yüzde 52’sini gerçek­leştirdi. Dünya Narenciye Örgü­tü’nün, “mandalina ihracatı yüzde 8,94’lük düşüşle 8,379.831 ton ola­cak” açıklamasından hemen son­ra, WCO Genel Sekreteri Philippe Binard, mandalina piyasası “satın alma gücünün azalması, enflasyon gibi nedenlerle azalan tüketici ta­lebi baskısı altındayken, jeopolitik istikrarsızlıktan etkilenecek” dedi. Sadece Türkiye değil dünyada da mandalina talebi düşüyor. Sebep­ler çözümün parçası.

İklim iştahları kapatıyor, küresel talep daralıyor

Son iki yıldır dünya mandalina ve turunçgil pazarında belirgin bir rekolte artışı yaşansa da talep art­mıyor. Avrupa’da tüketimi pan­demi sonrası yüzde 6–8 arasında düştü. ABD’de narenciye tüketimi tarihsel düşük seviyelerine gerile­di. Asya’daki artış sınırlı. Scien­ce’de yayınlanan bir araştırmaya göre, “kısa dönemli sıcak ve so­ğuk hava dalgaları içecek talebi­nin dalgalanmasına neden oluyor, çoğu zaman düşürüyor.”

“Kış meyvesi, yaz meyvesi” ayrımı iklime takıldı

2024’de Almanya karpuz paza­rı yüzde 17 daraldı, sebep serin ha­valar. Sıcak kışlarda, kış meyvele­ri satmıyor. AB, Rusya, Türkiye’de kış ortalaması 3–7°C daha sıcak geçti. Yüksek sıcaklıklarda C vita­mini ihtiyacı düşüyor, kış içecekle­ri talebi daralıyor. İhracat pazarla­rının iştahı kapanıyor. İklim sade­ce tarımı değil, damak tadını da değiştiriyor.

Tüketiciler posa değil protein istiyor, şeker istemiyor

Gençler daha az meyve tüketi­yor. Mandalina, portakal C vitami­ni içeriğine rağmen, “şekerli mey­ve” kategorisine kaydı.