ABD, keklerden, çilekli buzlu içeceklere kadar geniş bir yelpazedeki besini, daha canlı bir kırmızı tona kavuşturan gıda boyasını neden yasakladı?
Kırmızı No. 3 isimli gıda boyası, diğer tüm sentetik boyalar gibi petrol kaynaklı bir kimyasal grubundan elde ediliyor ve binlerce gıda ürününde kullanılıyor.
Yalnızca ABD’de 3 binden fazla üründe bulunduğu biliniyor.
Şirketler, özellikle çocuklar için çekici hale getirmek amacıyla tatlılara, şekerlemelere ve hatta öksürük şurubu gibi ilaçlara boya ekliyor.
Bu boyalar, ısı gibi çevresel koşullar nedeniyle gıdalarda yaşanabilecek renk kaybını da önleyebiliyor.
Hem sentetik hem de doğal maddelerden elde edilebilen bu boyaların bazıları 100 yıldan uzun süredir ticari amaçlı olarak kullanılıyor.
Eritrosin, FD&C Kırmızı No. 3 veya Kırmızı 3 boyası, ilk olarak 1969’da ABD’de onay aldı.
Ocak ayındaki kararla, gıdanın yanı sıra, vitaminler ve öksürük şurubu gibi ağızdan alınan takviyelerdeki onaylı katkı maddeleri listesinden çıkarıldı.
No. 3’ün ruj ve cilde sürülen losyonlar gibi kozmetik ürünlerde kullanılması 30 yıl önce yasaklanmıştı. Bu yasak kararının ardında, laboratuvar farelerinin yüksek düzeyde bu maddeye maruz bırakıldıktan sonra tiroid tümörü geliştirmesi vardı.
Ancak ABD Gıda ve İlaç Dairesi’ne (FDA) göre bu araştırmada kullanılan farelerdeki kanser vakaları, bu hayvanlarda bulunan bir hormonal mekanizma ile ilişkiliydi. Aynı mekanizmanın insanlarda yer almamasına karşın boyanın kullanımı yasaklandı.
Kırmızı No. 3 nerelerde yasak?
Yeni Zelanda, Avustralya, Japonya, İngiltere’nin yanı sıra birçok Avrupa Birliği ülkesinde bu maddenin kullanımı ya yasaklandı veya ciddi şekilde kısıtlandı.
ABD’de California, 2023’te yasak kararı alan ilk eyalet oldu. Ancak bu yasak 2027’ye kadar yürürlüğe girmeyecek.
Her ülkede gıda ve ilaç konusunda onay veya yasak kararları üzerine çalışan kurumlar veya bakanlıklar var.
Bir ülkede yasaklanan boya, başka bir ülkede güvenli kabul edilebilir.
Gıda boyası çalışmaları üzerine getirilen eleştirilerden biri, örnek miktarının az olmasından ileri geliyor.
Türkiye’de Eritrosin maddesi gıda renklendiricisi olarak satılıyor.
