Türkiye Varlık Fonu’na devredilen ÇAYKUR, BOTAŞ, PTT’nin devir sonrası yaptığı zararlar konuşuluyor. Sadece onlar mı, halk ucuz ekmek yesin, keyifle çay içsin diye zarar eden şirketler yoksula vergi ve zam olarak dönüyor.
KATMA DEĞERSİZ ÇAY ZARAR EDER
Dünyada en çok çayı biz tüketiyoruz. “Dünyanın hem en ucuz çayını üretiyor, hem de en ucuz çayını içiyoruz.” Çayımız o kadar katma değersiz ki kar etmek olası değil. Türk tarımının temel problemlerinden biri, ürünlere değer katamamamız. Benzer çayın fiyatı Uzakdoğu’da 2 bin Dolar’a kadar çıkıyor. Binlerce çay çeşidi var. Tarımın hamallığını yaptığımızı söylemiştim. Türkiye’de çay gerektiği gibi harmanlanmıyor. Tarladan toplanıp çeşitli üretim prosesinden sonra paketleniyor. Dünya örneklerinde yapraklar ayrıştırılır, farklı harmanlar yapılır ve yüzlerce farklı damak zevkine uygun çeşitler ortaya çıkarılır.
TEA MAKERS FARKI
Şarapçılıkta olduğu gibi çay uzmanları çok büyük bütçelerle çalışır ve her yıl değişen çay koleksiyonları hazırlarlar. Dünyaca ünlü çay markaları özel uzmanlarıyla fabrikalardan çay toplayıp kendi harmanlarını yaparlar. Tütsülü, baharatlı, narenciyeli yüzlerce çeşit farklı demleme yöntemleriyle şarap kadar kıymetlendirilir. Bu sayede İngilizlerin çay saati, Uzakdoğuluların çay ritüelleri dünya çapında paha biçilemez ürüne dönüşür. Hal böyle olunca üretici de tüketici de kazanır. Bizim çayımız dünyanın en keyifli anlarına eşlik etse de kabul edelim, katma değeri düşük.
ÇAY UZMANLARI ÇAY SEÇER
Çocukken hatırlıyorum Lipton’un fabrikasından çay eksperleri bahçeleri kontrol eder, öneride bulunur ve alım yeri denen yerlerde çayları seçerdi. Her çayı her fabrika kabul etmezdi. Tek yaprak, iki yaprak, mayıs çayı gibi pek çok farklı segmentteki çaylar farklı fiyattan satın alınırdı. Hatta sözleşmeli tarım yaparlar ve bazı özel bahçeleri özellikle seçerlerdi. Şimdilerde ÇAYKUR’a tüm çaylar aynı fiyattan satılıyor. O kadar ki çoğu zaman çayın içinde ne olduğuna kimse bakmıyor bile. ÇAYKUR’un eli kolu çoğu zaman bağlı. Kota koysa, çayı seçtirse maazallah millet kazan kaldırır. Çayın kendi sorunları yazmakla bitmez, enflasyona konu olan “servis edilen sıcak içecekler” konusu da önemli bir nokta.
10 AYLIK ZARAR ŞİMDİ GÜNDEMDE
Twitter’da da ÇAYKUR’un zarar ettiğine dair bilgiler dolaşıyor. Bilgiler 2021 yılına ait. Biri açıklıyor diğerleri peşi sıra kopyalıyor. Kimsenim bu bilgi gerçek mi değil mi umurunda değil. İçinde kötülük olan her şey tutuyor. Bir yıllık bilgiler şimdi ısıtılıp sunuluyor, sanki magazin programı.
Çaykur 2021 Faaliyet raporu yayınlanalı neredeyse 10 ayı geçti. 2021 yılı net zararı 503 milyon. Bu yeni bir gelişme mi hayır. 1998, 2004, 2005, 2006, 2007 ve 2014. 2015, 2016 yılları hariç hiç kar etmedi. Söz konusun yılların karı da maksimum 80 milyon TL o da 2016 yılında gerçekleşmiş.
Çay fiyatları belli bir düzey de artsa da diğer gıda ürünlerine göre görece, daha az zamlanan ürünler arasında, elbette karlılığa onun da olumsuz etkisi var.
