Pirinç hemen hemen tüm Uzak Asya ülkelerinin bir numaralı temel gıda maddesi. Hele hele yoksul olanların… Myanmar, Kamboçya, Laos, Vietnam’da bizdeki ekmek niyetine pirinç tüketiliyor. Çin, Malezya, Japonya gibi ülkelerde ise kişi başına tüketim üstteki grup kadar yüksek olmasa da pirinçsiz bir sofra düşünmek mümkün değil.
Asya’nın en zengin ülkesi Japonya şu sıralarda büyük bir pirinç kriziyle uğraşıyor. Üretim planlamasında yapılan hata nedeniyle çıkan krizde şu ana kadar boşboğaz bir tarım bakanı koltuğundan oldu, hükümet stratejik pirinç stoklarının bir bölümünü piyasaya sürerek fiyatları aşağı çekmeye çabalıyor.
BBC’de yer alan malumata göre Japonya 1995 yılına kadar her sezon hangi çiftçi kooperatifinin ne kadar pirinç ekeceğini planlıyor, hatta dikte ediyordu. 1995’ten sonra kooperatifler serbest bırakıldı ancak Tarım Bakanlığı pirinç talep tahminlerini yayımlamayı sürdürdü. Bu yolla ne arz ve talebin dengeli gitmesi sağlanıyor, ne çiftçi zarara sokuluyor ne de pirinç fiyatı anormal sıçramalar gösteriyordu.
Tarım Bakanlığı 2023 ve 2024’te yıllık talebin 6.8’er milyon ton olacağını açıkladı. Ancak bu iki yılda da talep 7 milyon tonu geçti. Hatanın iki nedeni vardı: Japonya artık daha fazla yabancı turist çekiyordu ve pandemi sonrasında yerel halkın dışarıda yeme alışkanlığı eskiye göre daha fazlaydı. Ayrıca tüm dünyada artan gıda fiyatları Japonya’da da etkili oluyor ve yoksul kesim fiyatı daha uygun olan pirinci diğer gıda maddelerine göre daha sık tercih ediyordu.
Üzerine 2024-2025 kışı beklenenden soğuk geçince üretim 6.6 milyon tonda kaldı. Böylece iç piyasada 450 bin tonluk açık oluştu.
(TÜİK verilerine göre 2023-24 sezonunda Türkiye’de pirinç üretimi 540 bin ton, tüketim ise 745 bin ton seviyesinde gerçekleşti. Kişi başı tüketim 8.3 kg oldu. Yerli üretimin yaklaşık üçte ikisi Edirne’de yapılıyor)
