19. yüzyılda yaşayan bilim insanları atmosferi incelemek için modern araçları kullanabilselerdi, büyük bir değişimin ilk uyarı işaretlerini fark edebilirdi. Kömür ve odun yakmak gibi insan faaliyetleri, daha o yıllarda iklimi değiştirmeye çoktan başlamıştı…
Dünya ve atmosfer bilimcilerinden oluşan bir ekip tarafından yakın zamanda yapılan bir düşünce deneyinde, fosil yakıtla çalışan arabalar icat edilmeden hemen önce (yaklaşık 1885’te), bu değişimin ilk aşamalarının doğru ekipmanla varsayımsal olarak tespit edilebileceği bulundu. Çalışmanın sonuçları, atmosfer sıcaklığı üzerinde fark edilebilir bir insan etkisinin 130 yıldan uzun süredir var olduğunu gösteriyor.
Gerçekte, karbondioksitin ısıyı hapseden özellikleri ancak 1800’lerin ortalarında keşfedildi. Karbon dioksit emisyonları, Avrupa’daki Sanayi Devrimi’nin bir sonucu olarak artıyordu. Sistematik bilimsel çalışmalar, karbon dioksitin modern iklim değişikliğindeki rolünü ve insanlığın payını 1970’lere kadar ele almadı.
Çalışma nasıl yapıldı?
Araştırmacılar varsayımsal senaryolarında, bilim insanlarının 1860 yılına kadar küresel atmosfer değişikliklerinin doğru ölçümlerini yapabileceklerini, onları günümüzün uydu mikrodalga radyometreleri ile buz çekirdeklerinden ve stratosferik balonlardan elde edilen karbondioksit değişimlerinin çağdaş tahminleri kadar güvenilir cihazlarla donattıklarını varsaydı.
Ekip, daha sonra iklim üzerindeki insan kaynaklı ve doğal etkileri birbirinden ayırmak için desen tabanlı bir parmak izi yöntemi uyguladıklarını söyledi. Sera gazlarının genel ısınma etkisine rağmen, iklim değişikliğinin erken uyarı sinyali aslında stratosferik soğuma biçimini almış oldu. Bu, karbondioksit ve diğer sera gazlarının insan emisyonlarına ve insan kaynaklı ozon kaybına karşı meydana gelen doğrudan bir radyatif tepkidir.
Sera gazları, dünya yüzeyinden gelen radyasyonu atmosferin alt tabakası olan troposferde hapseder. Bu gazlar, bir sonraki tabaka olan stratosferin yansıtıcı gücünü artırarak ısının ondan sekip dünyaya geri dönmesine neden olur.
Ozon tabakasının incelmesi stratosferin radyatif ısıyı emme yeteneğini azaltır. Genel etki stratosferik soğumadır, aşağıda ise troposfer ısınmaya başlar. Stratosfer, alt troposferde meydana gelen dalgalı hava koşullarından daha az etkilenir, bu da yer ölçümlerinden uzun vadeli iklim modellerini görmeyi zorlaştırır.
Araştırmacılar açıklamalarında şunlara değindi:
“Orta ila üst stratosferde, esas olarak karbondioksitteki antropojenik artışlar tarafından yönlendirilen belirgin soğuma, gazla çalışan arabaların ortaya çıkmasından önce, yaklaşık 1885’te yüksek bir güvenle tanımlanabilirdi.
1860’taki izleme yeteneğimiz küresel olmasa ve yüksek kaliteli stratosferik sıcaklık ölçümleri yalnızca Kuzey Yarımküre orta enlemleri için mevcut olsa bile, iklim izlemenin varsayılan başlangıcından yalnızca 34 yıl sonra, 1894’te insan kaynaklı stratosferik soğumayı tespit etmek yine de mümkün olurdu.”
Birisi bir zaman makinesi icat etmediği sürece, bu öngörünün 20. ve 21. yüzyıllar boyunca kontrolsüz fosil yakıt emisyonlarının yıkıcı etkilerini önleyip önlemeyeceğini asla bilemeyeceğiz. Ki bu etkileri daha yeni hissetmeye başladık. İklim değişikliğini en az 50 yıldır biliyoruz ve türümüzün fosil yakıt alışkanlığından vazgeçmenin bir yolunu hâlâ bulamadık.
Araştırmadan elde edilen sonuçlar PNAS dergisinde yayınlandı.
