Tarım ve Orman Bakanlığı, ihracatçı birliklerine gönderdiği bir yazıyla, domates ihracatını 14 Nisan 2023 tarihine kadar durdurdu. Gıda arz güvenliği ve fiyat istikrarının sağlanması gerekçesiyle ihracatın kısıtlanmasını eleştiren Batı Akdeniz İhracatçılar Birliği Başkanı Ümit Mirza Çavuşoğlu, üretilen domatesin çok küçük bir kısmının ihraç edildiğini belirterek, “Üretimin büyük kısmı ihraç ediliyor olsaydı, fiyat istikrarının bozulmasından bahsedebilirdik. Kısıtlama kaldırılmalı” dedi.
Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından ihracatçı birliklerine gönderilen bir yazıyla, domates ihracatının 14 Nisan 2023 tarihine kadar durdurulduğu bildirildi.
KKTC, Filistin Devleti, Azerbaycan (Nahçivan dahil), Suriye’de güvenlik altına alınan bölgelere, Tarım Kredi Kooperatifleri ve bağlı kuruluşları tarafından yapılacak ihracat başvuruları ile AFAD, Kızılay gibi insani yardım kuruluşları ve bazı kuruluşların hariç tutulduğu ihracat kısıtlamasına gerekçe olarak, domates fiyatlarında son günlerde yaşanan artışla, 11 ili doğrudan etkileyen deprem nedeniyle gıda arz güvenliği ve fiyat istikrarının sağlanması amacıyla tedbir alınmasına ihtiyaç duyulması gösterildi.
“Üretimin çok küçük bir kısmı ihraç ediliyor, fiyat istikrarı bozulmaz”
Tepkigösteren Batı Akdeniz İhracatçılar Birliği (BAİB) Yönetim Kurulu Başkanı Ümit Mirza Çavuşoğlu, ihracat kısıtlaması ile fiyat istikrarını sağlamanın mümkün olmayacağını vurguladı. Çavuşoğlu, açıklamasında şunları kaydetti:
“Çünkü ülkemizde üretilen domatesin sadece yüzde 4,7’si ihraç edilmektedir. Üretimin yarıdan fazlası, yüzde 70, yüzde 80 gibi oranlarda ihracat yapılıyor olsaydı, fiyat istikrarının bozulmasından bahsedebilirdik. Ancak ne yazık ki ihracat, üretimin yüzde 5’i bile değil.
Domates ve diğer tüm gıda ürünlerinde fiyatların artmasına neden olan husus girdi maliyetlerinin yükselmesidir. Son yıllarda başlayan dövizdeki artış ve dünyadaki bütün hammadde ve diğer girdi maliyetlerinin hızlı yükselmesi sadece domates, yaş sebze meyve ürünleri değil A’dan Z’ye ülkemizde üretilen tüm ürünlerin fiyatı artmıştır.
“Hala uçak krizi öncesi rakamlara ulaşmış değiliz”
1- Bilindiği gibi 2015 yılında yaşanan uçak krizi ile ülkemizin domates ve diğer yaş meyve sebze ürünlerinin ihracatı ciddi şekilde yara almıştı, aradan geçen yıllara rağmen hala o günlerin ihracat rakamlarına ulaşılamamıştır. Dinamik bir yapıya sahip olan ticaret sektöründe Türkiye’den oluşan boşluğu başka ülkelerin aktörleri doldurmuş ve bu pazar kayıpları maalesef telafi edilememiştir.
Şimdi yaklaşık 40-45 günlüğüne getirilen kısıtlama büyük emekler harcanarak elde edilen pazarlarda yine kalıcı tahribat yaşamamıza neden olacaktır. Yeniden geri dönmemiz, o pazarlarda yeniden hakimiyet sağlamamız çok uzun zaman alacağı gibi belki de hiç gerçekleşmeyecektir.
“Çiftçiler üretimden uzaklaşacak, fiyatlar daha da artacak”
2- Bu karar ülkemizde en başta üreticileri olumsuz etkileyecektir. Sonraki dönemlerde çiftçiler zarar gördüğü için üretimden uzaklaşacak ve sebze meyve fiyatları üretim azalmasına bağlı olarak mevcut fiyatların daha da artmasına neden olacaktır.
3- Hem üretici hem ihracatçı hem de çalışan, tedarikçi ve yan sektörler domino etkisi ile bu durumdan kaynaklı ekonomik çöküş içerisine gireceklerdir.
4- Bu kararın hiçbir ön bilgilendirme yapılmadan alınması, alınan sipariş ve yapılan program taahhütleri açısından zinciri ve müşteri mağduriyetlerini ortaya çıkaracak, hem ekonomik hem de müşteriler ile güven problemi başlatacaktır.
“Domates ihracatındaki kısıtlama kaldırılmalı”
5- Sebep gösterildiği üzere, aşırı fiyat artışı ve gıda arz güvenliği açısından rahat bir döneme girdiğimiz bu günlerde, böyle bir kararın alınması zamanlama açısından doğru değildir. Havaların ısınmaya başladığı son 1 haftada zaten yüzde 30-40 oranında bir fiyat düşüşü arz talep dengesine göre oluşmuştur.
Bu kararın ivedilikle gözden geçirilmesini, kararın iptal edilerek, sektörün ve üreticinin zor günler yaşamasının önüne geçilmesini, fiyatların düşmesi için maliyetlerin düşürülmesi gibi başka önlemlerin alınmasını bekliyoruz.”
