Ayvalık’ta dört işletmecinin girişimleriyle bir araya gelen yazar, şair, çizer ve edebiyatçının yazılarından oluşan ve Cumhuriyet’in 100 yılını kapsayan ‘Zeytin Hasadı’ başlıklı çalışma kitaplaştırıldı.
Şair Turgut Baygın’ın tasarımını gerçekleştirdiği, editörlüğünü şair ve yazar Halil Genç’in yaptığı, proje koordinatörlüğünü iş insanı Serkan Aziz Ceyhan’ın üstlendiği; 29 Ekim 1923-29 Ekim 2023 yıllarını kapsayan zeytin hasadıyla ilgili 64 şiir, öykü ve anı türünde kaleme alınan çalışma 2 bin adet basıldı. Kitaba yazılarıyla katkı koyanlar; Ayvalık’taki yaşamlarını, tarihsel ve kültürel birikimlerini okuyucuyla paylaştı. Kitap, Ayvalık’taki Ayvalıkzade, Çamlık 87 Hotel, Deniz Yıldızı Restaurant ile Macaron Kolonyacısı’ndan temin edilebilecek.
Başucu kitabı olacak
Kitabın proje koordinatörü Serkan Aziz Ceyhan, “Cumhuriyetin Yüzüncü Yılında Geçmişten Günümüze Ayvalık’ta Zeytin Hasadı” kitabını, okuyucunun elinden bırakamayacağı, her satırının incelemek isteyeceğini belirterek, “Birçok yazısını dönüp yeniden okuyacağınız, paylaşacağınız ve kaynak göstereceğiniz, şaşırtıcı olduğu kadar merak uyandırıcı; herkese hitap eden bir başucu kitabı. Ayvalık zeytinyağının bu denli önemli yapan nedir? Ayvalık zeytinyağı neden değerlidir? Bu soruları yanıtlayabilmek için, Ayvalık’ta zeytin ve zeytinyağının tarihine bakmak, zeytin tarımının geçmişini araştırmak, ürün veriminin ulaştığı düzeyi incelemek gerekli. Ayvalık Ticaret Odası Galerisi’nde sergilenen Türkiye Salon ve İlanat isimli gazetede, mübadelenin ilk yıllarında Ayvalık’ta 900 bin zeytin ağacının ve 24 fabrikanın bulunduğu belirtiliyor. Bunların birçoğunda zeytinyağı ve sabun üretilmekteydi. Ayvalık’ta bugün 2 milyonun üzerinde zeytin ağacı var. Su kıtlığına karşı dayanıklılıklarıyla bilinen ve ‘ölmez ağaç’ olarak nitelendirilen bu ağaçlardan onlarcası 600 yaşın üzerinde. Yerleri belirlenenler ‘anıt ağaç’ olarak kayıt altında” diye konuştu.
Zeytinyağı fabrikaları korunuyor
Ayvalık zeytinyağının üretildiği fabrikaların birçok binasının halen korunduğunu ve Ayvalık, fabrika bacalarının oluşturduğu ‘Endüstriyel Peyzajı’ nedeniyle UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer aldığını hatırlatan Ceyhan, yaklaşık 150 yıl önce yapılmış olan Madra Zeytinyağı Fabrikası’nın hala ayakta olduğunu hatırlattı.
Sezai Ömer Bey’in (Madra) 1917’de Midilli adasından İstanbul’a gelerek yağ ve sabun ticaretine başladığını, 1920’lerin başında Ayvalık’a yerleştiğini ve fabrikaya yeni bir yapısallık kazandırdığını dile getiren Ceyhan şöyle devam etti: “1888’de yapılan ve Ziya Şükrü Şensal tarafından 1940 yılında zeytinyağı fabrikası olarak düzenlenen Altınova’daki Aktepe Zeytinyağı Fabrikası da üretimini sürdürüyor. Ayvalık zeytinyağı üretiminin köşe taşlarından biri de Keremköy’deki Gümüşlü Zeytinyağı Fabrikası’dır. Pirina üretimi de yapılan fabrikada binanın birçok birimi sabunhane olarak kullanıldı. Bu arada Ayvalık’ın sadece Türkiye’de değil uluslararası düzeyde de bilinen saygın bir kurumu var: Prof. Dr. Filiz Ali’nin kurucusu olduğu Ayvalık Uluslararası Müzik Akademisi. AIMA’nın direktörlüğünü yapan Filiz Ali, halen, Avrupa Müzik Konseyi Türkiye temsilciliğini de sürdürüyor. AIMA,15. Zeytin Hasat Festivali’nde, Ayvalık Taksiyarhis Kilisesi Anıt Müzesi’nde konser düzenlemişti. Kitapta yer alan yazılardan biri de kendilerini, “İnsan ve zeytin ağacının asırlık dostluğuna dayanan saygı, sevgi ve birlikteliğin hikayesi,” olarak tanımlayan, binlerce çocuğumuza müziğin büyülü dünyasıyla tanıştıran Zeytin Çekirdekleri’ne ait.”
Zeytinyağı kültürü üzerine yazılmış yazılardan oluşuyor
Yağın değer bilinirliği ve markalaşmasına katkı sağlamak bakımından geliştirilen bir uygulama olan Coğrafi İşaret’in, kitapta ilgi çekecek konulardan biri olduğunu söyleyen Ceyhan, “Tokenların atası sayılabilecek olan Ayvalık Zeytin jetonları, kitaptaki şaşırtıcı yazılardan biri. Zeytin tarımının gelecekte nasıl olacağı, zeytin hasadı ve kentleşme uyumu, gelişen teknolojinin üretimi nasıl değiştirebileceği ilgiyle okunacak yazılardan. Cumhuriyetimizin Yüzüncü Yılında Geçmişten Günümüze Ayvalık’ta Zeytin Hasadı, Ayvalık ve Ayvalık zeytinyağı kültürü üzerine yazılmış yazılardan oluşan nitelikli bir seçki. Farklı eğitimlerden ve disiplinlerden gelen, Ayvalık’ta yaşayan ve yaşamış birbirinden değerli 64 düşün insanının zeytine, şiir, öykü, anı, deneme, makale ve fotoğraflarla sağladığı katkı, bilimsel, edebi, sanatsal ve güncel bir bakış yelpazesi oluşturuyor” dedi.
