“Yükseliş ve Çöküş” raporuna göre, 2024 yılında dünya genelinde devreye alınan yeni kömür kapasitesi son 20 yılın en düşük seviyesine geriledi. Türkiye de, 2010 yılından bu yana mevcut santral kapasitesinin neredeyse beş katı büyüklüğünde projelerden vazgeçti; fakat sera gazı emisyonları hızla artmaya devam ediyor.
Dünyada kömür çağının sonuna bir adım daha yaklaşılıyor. Global Energy Monitor’ün 2024 yılına dair yayımladığı “Yükseliş ve Çöküş” raporuna göre, devreye alınan yeni kömür kapasitesi yalnızca 44 gigawatt (GW) ile son 20 yılın en düşük seviyesine geriledi. Bu düşüş, küresel enerji dönüşümünün hız kazandığını ve kömürün yerini yenilenebilir enerji kaynaklarına bıraktığını gösteren güçlü bir işaret.
On yıldır yayımlanan “Yükseliş ve Çöküş” raporu, Küresel Kömür Santrali Takipçisi (Global Coal Plant Tracker) aracılığıyla dünyadaki tüm kömürlü termik santralleri ve projelerini yakından izliyor. 2024 yılı verilerine göre, 44 GW’lık yeni kurulu güce karşılık 25,2 GW’lık kapasite devreden çıkarıldı. Bu nedenle, küresel kömür filosu yalnızca yüzde 1’in altında bir artış göstererek net 18,8 GW büyüdü. Özellikle Avrupa Birliği’ndeki kömür santrallerinin dört katına çıkan emekliye ayrılma oranı bu düşüşü hızlandıran en önemli faktörlerden biri oldu.
Gelişmiş ülkelerde daha fazla çaba şart
Global Energy Monitor’ün Küresel Kömür Santrali Takipçisi Proje Yöneticisi Christine Shearer, kömür sektörünün içinde bulunduğu durumu şu sözlerle özetliyor: “Kömür enerjisi geçen yıl rekorlar kırdı, ancak bunlar sektörün görmek isteyeceği türden değildi. Temiz enerji dönüşümünün ivme kazanması, kömürün gelecekte karşılaşacağı zorlukların bir habercisi oldu. Yine de özellikle gelişmiş ülkelerde kömürün Paris İklim Anlaşması’na uygun şekilde aşamalı olarak devreden çıkarılması için daha fazla çaba sarf edilmesi gerekiyor.”
Afşin-Elbistan tartışması
Türkiye, 2010 yılından bu yana 92 GW’lık kömür santrali projesini iptal ederek, mevcut santral kapasitesinin neredeyse beş katı büyüklüğünde projelerden vazgeçti.
Şu an Türkiye’de aktif olan tek yeni santral projesi, Kahramanmaraş’taki Afşin-Elbistan A Termik Santrali’ne eklenmek istenen iki yeni ünite (688 megavat) olarak öne çıkıyor.
