DİLAN KUTLU / NEFES
Çiftçilerin bankalara olan borçları 631 milyar TL’den 927 milyar TL’ye yükseldi. İcralık olan çiftçi borcu 2 milyar 229 milyon TL’den, yüzde 109 artışla 4 milyar 661 milyon TL’ye çıktı.
Borç sarmalı çiftçiyi de sardı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in “Tarımda Avrupa’da birinciyiz” sözlerine rağmen çiftçi, borç batağından kurtulamıyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) verilerine göre, üreticilerin bankalara toplam borcu son 1 yılda yüzde 47 artarak 631 milyar TL’den 927 milyar TL’ye yükseldi. Takipteki çiftçi borçları ise Şubat 2024’te 2 milyar 229 milyon TL iken Şubat 2025’te 4 milyar 661 milyon TL’ye çıktı. Çiftçinin icralık borçlarında 2.1 katlık artış yaşandı.
ZİRAAT KREDİ VERMİYOR
Tarım yazarı Gazi Kutlu, çiftçilerin artık kredi kullanmadan üretim yapamaz hale geldiğini belirtti ve “2003 yılında tarım kredilerinin tarımsal hasılaya oranı yüzde 9.5’ti. 2024’te bu oran yüzde 36.4’e çıktı. Bu kadar yüksek borçlanmayla üretimin sürdürülebilir olması mümkün değil” dedi. Kredi kullanımındaki yapısal değişime de dikkati çeken Kutlu şöyle devam etti: “2023 yılında tarım kredilerinin yüzde 84’ünü kamu bankaları sağlıyordu. Bu oran 2024’te yüzde 79’a geriledi. 5 puanlık düşüşü yabancı bankalar karşıladı. Son 1 yılda kamu bankalarının kredi kullandırımı yüzde 40 artarken, yerli özel bankalar yüzde 48, yabancı bankalar yüzde 102 artırdı. Ziraat Bankası çiftçilere yeterince kredi vermediği için, üretici mecburen yüksek faizli yabancı bankalara yöneliyor. Bunun faturası, vatandaşlara yüksek gıda enflasyonu olarak yansıyor.”
Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Yönetim Kurulu Başkanı Murat Kapıkıran da, 2006’da yürürlüğe giren Tarım Kanunu’nun 21. maddesini hatırlatarak, devletin çiftçiye vermesi gereken desteği yıllardır eksik verdiğini, bu nedenle çiftçi kesimini banka borçlarında artış yaşandığını söyledi.
