Tarım Politikaları Uzmanı Ergin Kahveci, tarımsal üretim maliyeti açısından yaptığı önemli bir hesaplamayı kamuoyu ile paylaştı. Kahveci’nin yaptığı hesaplamaya göre, 2024 tarımsal üretim maliyeti 4,6 trilyon TL’ye ulaşırken, çiftçiler bu yükün yalnızca yarısını nakit gider olarak görüyor. Bundan dolayı da çiftçinin ürün fiyatları gerçek değerini bulamıyor.
Tarım politikaları uzmanı Ergin Kahveci, Türkiye’de 2024 yılı tarımsal üretim maliyetleri üzerine yaptığı kapsamlı hesaplama ile çiftçinin cebinden çıkan “nakit harcama” ile gerçek maliyet arasındaki uçurumu bir kez daha gözler önüne serdi. Kahveci’nin yaptığı hesaplamaya göre, 2024’te toplam tarımsal üretim maliyeti 4 trilyon 592 milyar 730 milyon TL olarak hesaplandı. Ancak çiftçiler bunun yalnızca 2 trilyon 431 milyar TL’lik kısmını nakit olarak hissettiği için, maliyet algısı gerçeğin yarısına bile yaklaşmadı.
Sabit giderler toplam 703,9 milyar TL’ye ulaştı
2024 yılı toplam tarımsal maliyetleri içerisinde sabit giderlerin payı %15,33 oldu. Sabit giderlerin iki temel kalemi olan arazi–altyapı kira giderleri ile genel giderler hesaplandığında, yalnızca bu bölümün çiftçiye maliyeti 703 milyar 895 milyon TL olarak ortaya çıktı.
Kahveci, bu kalemler arasında özellikle genel giderler kalemine dikkat çekti. Çiftçilerin takvime bağlı olsun ya da olmasın düzenli şekilde katlanmak zorunda kaldığı bu harcamalar, 2024 yılında 116,3 milyar TL seviyesine ulaştı. Buna rağmen bu giderler, çoğu üreticinin maliyet tablolarında yer almıyor.
Kahveci bu durumu, çiftçinin kendi maliyetine eksik bakmasına neden olduğunu belirtti.
Çiftçi maliyetin yarısını ‘görmüyor’
Kahveci, çiftçinin tarımsal üretimde yaptığı harcamanın yalnızca nakit kısmına odaklandığını kaydetti. 2024 yılında toplam giderin %52,94’ü, yani 2,431 trilyon TL’si çiftçinin doğrudan cebinden çıkan para olurken, geri kalan %47,06’lık bölüm ise defterlerde “gider” niteliği taşısa da çiftçi tarafından fark edilmeyen, çoğu zaman maliyet hesabına dahil edilmeyen unsurlardan oluştuğunun altını çizdi.
