Ziraat Fakültesinde pamuk, keten, kenevir, haşhaş, tütün, susam ve diğer bitkilerle ilgili dersler aldık. Bir zamanlar en önemli kültür bitkileri sayılan bu ürünlerden pamuk hariç diğerleri hemen hemen unutulmuş gibidir.
Bugünkü konumuz kenevir. Halk arasında yaygın olarak “kendir” adıyla bilinen bu bitki tarımda önemli bir rol oynamaktaydı. Kenevir bitkisinin liflerinden sicim, urgan, halat, çuval yapılmakta; yelken bezi ve çok nitelikli kumaşlar dokunmaktadır. Kenevirin tohumları yüksek miktarda (%32-36) yağ ve (%22-24) protein içerir. Dolayısıyla gıda maddesi ve yem katkı maddesi olarak kullanılır. Çocukluğumda ara sıra “kendir kavurgası” yerdik. Darı (mısır), çitlenbik, buğday, nohut da kavrulup çerez olarak yenirdi.
HAŞHAŞ YASAĞI
1965 yılından itibaren, eroin elde edildiği gerekçesiyle haşhaş üretiminin yasaklanması konusunda ABD tarafından Türkiye’ye baskı yapılmıştır. Halkın tepkisini göze alamayan hükümetler, bu baskılara direnmiştir. 12 Mart 1971’de muhtıra sonucu hükümet istifa etmiş ve Nihat Erim başkanlığında partiler üstü bir teknokrat hükümeti kurulmuştur. Bakanlar Kurulu 30 Haziran 1971’de yayınladığı bir kararname ile Türkiye’de haşhaş ekiminin ve afyon üretiminin 1972 sonbaharından başlayarak tamamen yasaklandığını ilan etti.
1973 yılında haşhaş mitingleri yapılmış, haşhaş üretimi bağımsızlığın simgesi haline gelmiştir. 1973 yılı sonunda genel seçime giden Türkiye’de Milli Selamet Partisi ile koalisyon hükümeti kuran CHP lideri Bülent Ecevit, Mart 1974’te haşhaş ekimini başlatma niyetinde olduğunu Washington’a bildirdi. 1 Temmuz 1974’te hükümet 7 ilde sıkı devlet kontrolü altında haşhaş ekimine başlanacağını ilan etti (Bkz.1). Bunun üzerine ekonomik ve askeri ambargolar uygulandı. Sonuçta fakir halkın temel besinlerinden biri ve fakir topraklara uygun bir bitki olan haşhaş üretimi katı kurallara bağlı olarak sürdürülmektedir.
ESRAR KORKUSU
Kenevir bitkisinin yaprak ve çiçeklerinden bir takım kimyasal maddeler elde edilir. Bunlardan en önemlisi THC (Tetrahidrokannabiniol) bağımlılık yapan bir madde olup, esrarın etkili maddesidir. Bu madde ilaç yapımında da kullanılmaktadır. Tehlikeli bir uyuşturucu olan esrar karşıtı muazzam bir kampanya sonucunda kenevir üretimi ciddi ölçüde kısıtlanmıştır.
