Bir tarım işletmesinden elde edilecek kazancı etkileyen etmenlerin tümü aşağıdaki şekilde altı kümede toplanabilir.
1-Toprak Toprağın verimliliği, su tutma kapasitesi, engebe durumu ve işleme kolaylığı
2-İklim
a) Yağış miktarı ve dağılımı
b) Yetiştirme mevsiminin uzunluğu
c) Yaz sıcağı ve kış soğuğunun derecesi
d) Rüzgâr durumu
3-Fiyatlar ve piyasa koşulları
4-Devletle ilişkiler
a) Vergiler
b) Yasal düzenlemeler
c) Hibe ve destekler
5-Talih, kısmet
6-Yönetim
a) Örgütleme
b) İşletim
Bazı koşullar çiftçinin denetimi dışındadır. Bir çiftçinin bu koşullardan ilk beşini etkileme olanağı pek azdır. Sadece onları olduğu gibi kabullenerek tarımsal faaliyetlerini uyarlayabilir. Bunu yapma tarzı altıncı madde olan “yönetim” başlığı altında ele alınmaktadır.
TOPRAK
Toprağın doğal verimliliğine ilişkin çoğu şeyi doğa zaten yapmıştır. Herhangi bir işletmenin temel toprak verimliliği koşulları arazi tarıma açılmadan çok önceleri oluşmuştur. Ancak bir çiftçi doğal verimliliğin sürdürülmesi ve yenilenmesini sağlayacak ölçüde etkide bulunabilir. Hatta yeterli nem varsa; çiftçi yoğun gübreleme, kireç uygulaması ve akaçlama (drenaj) yaparak doğal verimliliği artırabilir. Ancak bu işlemlerin katkısı sınırlıdır.
İKLİM
Hava koşullarına bağlı olarak ürün verimlerinin yıldan yıla değişimi gelir üzerine önemli etki etmektedir. Verimdeki değişime kısmen böcek ve hastalıklar neden olur. Hava koşulları böcek yoğunluğu ve zarar derecesini artırabilir. Yağışların miktarı ve bitki gelişimine uygun dönemde olması da verimi etkiler.
Yağışlar büyük ölçüde doğaya bağlıdır. Çiftçinin yağışı önemli ölçüde etkilemek olanağı yoktur. Ancak iklimi göz önünde tutarak işletmenin yer seçimi yapabilir. Daha fazla nem tutması için toprağın organik maddesini artırabilir. Rüzgâr erozyonunu önlemek için örtü bitkileri ekebilir. Tarım sistem ve yöntemlerini bulunduğu bölgede hüküm süren iklim koşullarına uyarlayabilir.
FİYATLAR
Yıldan yıla ortalama gelirin değişmesinin en başta gelen nedeni fiyatlardaki değişimdir. İşletme giderleri kazançlardan çok daha az değişir. Tarım ürünlerinin ortalama fiyatı ürün arzına, ürüne olan talebe, paranın değerine ve diğer ürünlerin rekabeti gibi pek çok faktöre bağlıdır. Bireysel olarak çiftçi ortalama fiyatları etkileyen etmenler üzerinde önemli bir etkide bulunamaz. Ancak kendi ürünü için eline geçecek fiyatı ve satın aldığı malların fiyatını etkileyebilir. Bunu kalite kontrolü yaparak, pazara sunacağı zamanı belirleyerek, pazarlama kanalını seçerek ve sıkı pazarlık yaparak veya başka yollarla becerebilir. Kazançları büyük ölçüde işletme düzeni ve işleyişinin olası fiyat koşullarına uyarlanmasına bağlıdır.
