Cengiz Çakır: İlkbahar geç donları

“Sebzecilik” dersi veren hocamız Prof. Dr. Kâzım Bayraktar, rahmetli, “Kork Avril’in beşinden / Öküzü ayırır eşinden” diyerek anlatmıştı don tehlikesini. Avril nisan ayıdır. Eski takvime göre ifade edilen bu tarihe 13 gün eklenince 18 Nisan’a denk gelir. Hemen hemen bütün meyve ve sebzelerin çiçek açtığı en hassas dönemde oluşan geç ilkbahar donlarının büyük zarara yol açtığı eskiden beri bilinmektedir.

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, son günlerde hava sıcaklıklarındaki ani düşüşler sonrası tarihin en büyük zirai don olaylarından birinin yaşandığını belirtmiştir. Mart ve nisanda, özellikle de son 3 günlük dönemde hava sıcaklıklarında ani düşüşler sonucu don, kar, dolu olaylarıyla karşı karşıya kaldıklarına işaret etmiştir.

EN BÜYÜK ZİRAİ DON OLAYI

Ciddi bir tarımsal haberleşme ağı olan Ulusal Tarım ve Gıda Birliği’nin kurucusu ve onursal üyesi Sayın Kemal Berişler tarafından gönderilen ileti aşağıda özetlenmiştir:

Son dönemde Türkiye’nin farklı bölgelerinde ardı ardına yaşanan zirai don afeti tarım alanlarında ciddi hasar yarattı. Uzmanlar, don felaketinin bilançosunun önümüzdeki günlerde netlik kazanacağını söylüyor. Fakat gelen haberler hiç de iç açıcı değil. Bazı bölgelerde gece hava sıcaklığının eksi 14-15’leri görmesi tarım alanlarında ciddi hasar yarattı.

– Malatya’da etkili olan kar yağışının ardından yaşanan zirai don, milyonlarca kayısı ağacına zarar verdi. Dünya kuru kayısı üretiminin yüzde 85’inin karşılandığı Malatya’da akşam saatlerinde etkili olan kar yağışının ardından yaşanan zirai don kent ekonomisinin de bel kemiği olan kayısıyı vurdu.

– Konya’da hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin altında seyretmesinden dolayı tarım alanları büyük zarar gördü. Gece saatlerinde yaşanan don olayı, tarım alanlarını olumsuz etkiledi. Özellikle Karatay ve Karapınar ilçelerinde kanola ve şekerpancarı tarlalarında büyük zarar oluştuğu bildirildi. Öte yandan çiçek açan meyve ağaçlarını da (kayısı, badem, kiraz, elma) don vurdu.

– Karaman’da çiçek açan milyonlarca elma ağacını don vurdu. 16 milyonun üzerindeki ağaç sayısı ile Türkiye’de birinci durumda olan Karaman, yılda ürettiği 500 bin ton elma ile de ikinci sırada yer alıyor.

– Afyonkarahisar’da etkili olan şiddetli don, özellikle kiraz üreticilerini vurdu. Sıcaklıkların -9 dereceye kadar düştüğü Sultandağı ve Çay ilçelerinde büyük çapta tarımsal zarar meydana geldi.

– Manisa’nın birçok ilçesinde meydana gelen zirai don, üzüm bağlarında büyük zarara yol açtı. Türkiye’nin en büyük sofralık üzüm üretim merkezlerinden biri olan Saruhanlı’da yaşanan bu doğa olayı, yalnızca üreticileri değil, aynı zamanda bölge ekonomisini de derinden etkiledi. Yaklaşık 110 bin dekar üzüm bağı dondan etkilendi. (Ege’de zarar gören bağ alanı 1 milyon dekar olarak tahmin edilmiştir.)

– Çorum’da dün etkili olan kar yağışının ardından, hava sıcaklığı sıfırın altında 9 dereceye kadar düştü. Kar ve soğuk hava sebebiyle, Türkiye’nin önemli ceviz üretim merkezlerinden olan Çorum’un Oğuzlar ilçesindeki meyve ağaçları ise zarar gördü.

– Trabzon, Ordu ve Sakarya’da nisan ayında etkili olan soğuk hava ve kar yağışı çiçek açma dönemindeki fındık ve çay bahçelerinde don riskini artırarak rekolte kaybı endişesine yol açtı. Tahribatın boyutunun ise havalar ısındığında netleşeceğini söyledi.

– Elazığ’ın Keban ilçesinde yoğun kar yağışının ardından oluşan don nedeni ile kayısı, ceviz ve badem ağaçları büyük zarar gördü. Üreticiler, bu yıl mahsulün büyük bir kısmını şimdiden kaybettiklerini belirtti.

– Ünü ülke sınırlarını aşmış olan Tunceli’nin Çemişgezek ilçesinde üretilen Ulukale dutunu don vurdu. Daha önce zirai don uyarısının yapıldığı Tunceli’de, dutun anavatanı sayılan, coğrafi işaretli Ulukale dutu üreticileri, dün gece dondurucu soğuk ile büyük endişe yaşadı.