Yeni bir araştırma, aşırı işlenmiş gıdalara (İng. Ultra processed foods, UPF) ilişkin son derecede olumsuz sonuçlara ulaştı. UPF’ler, birçok ülkede on binlerce ölüme neden olmakla ilişkilendirildi. Ancak en çok UPF tüketiminin gerçekleştiği ABD ve İngiltere’de, bu durumun daha fazla olduğu öne sürüldü.
Son dönemin tartışmalı gıda kategorisi UPF’ler üzerine yapılan araştırmaların sonuncusu, UPF’ler ile erken ölüm riskinin artması arasında bir ilişki olduğunu öne sürdü. Yüksek yağ, tuz ve şeker içeren gıdaların neden olduğu diğer sağlık risklerinin yanı sıra, araştırmacılar UPF’leri daha yüksek ölüm oranlarıyla ilişkilendirdi.
Bir bağlantı olduğunu öne sürüyor olsalar da araştırmacılar UPF’lerin neden sağlığı olumsuz etkilediği noktasında henüz emin olmadıklarını belirtiyor. Artan ölüm riskinin işlenmeden mi kaynaklandığı, yoksa bu tür gıdaların besin içeriğinin mi etkili olduğu, mevcut çalışma bağlamında belirsiz.
Beslenme uzmanları itiraz etti: “UPF’ler ölüm nedenleriyle ilişkilendirilemez”
Diğer diyet bilimciler, araştırmanın sadece gözlemsel olduğunu ve UPF’lerin ölüm nedenleriyle ilişkilendirilemeyeceğini söyleyerek araştırmayı eleştirdi. Cambridge Üniversitesi MRC Biyoistatistik Birimi’nde İstatistikçi olan Stephen Burgess, UPF’lerin zararlı olduğunu kanıtlayacak hiçbir kanıt olmadığını savunuyor. Buna rağmen, Amerikan sağlık dergisindeki uzmanlar, dünya çapında hükümetleri, genel tüketimi azaltmak amacıyla bu tür ürünlerin tüketimini denetlemeye çağırıyor.
Araştırmacılar tarafından analiz edilen 8 ülkeden elde edilen veriler, birçok bölgede günlük kalori alımının yüksek bir oranının UPF’lerden geldiğini gösterdi. Bu oran, UPF’lerin kalori alımının %55’ini oluşturduğu ABD’de daha yüksekken, İngiltere’de %53. Bu ülkelerde UPF ile bağlantılı erken ölümler %14 iken, UPF alımının önemli ölçüde düşük olduğu Kolombiya gibi ülkelerde bu oran %4. Araştırmacıların modeline göre, İngiltere’de yaklaşık 18.000 ölümün UPF’lerle bağlantılı olması muhtemel.
Araştırma ekibinin başında yer alan, Brezilya’daki Oswaldo Cruz Vakfı’ndan Eduardo Nilson, UPF tüketimindeki sadece %10’luk bir artışın erken ölüm riskini %3 oranında artırabileceğini öne sürüyor.
UPF’nin sağlık üzerindeki etkisi ne?
Nilson açıklamasında, “UPF’ler, endüstriyel işleme sırasında gıdalarda meydana gelen değişiklikler ve renklendiriciler, yapay tatlandırıcılar, tatlandırıcılar, emülgatörler ve diğer birçok katkı maddesi ve işleme yardımcıları dahil olmak üzere yapay bileşenlerin kullanımı nedeniyle; sodyum, trans yağlar ve şeker gibi kritik besin maddelerinin yüksek içeriğinin bireysel etkisinin ötesinde sağlığı etkilemektedir. Bu nedenle UPF tüketimiyle ilişkili tüm nedenlerden kaynaklanan ölümleri değerlendirmek, endüstriyel gıda işlemenin sağlık üzerindeki etkisinin genel bir tahminine olanak tanır” diyor
Araştırma, bu tür önlemlerin yürürlüğe girme olasılığı düşük olmasına rağmen, Avrupalıların UPF’lerle ilgili düzenleme çağrısında bulunması nedeniyle yürütüldü.
Araştırmadan elde edilen sonuçlar American Journal of Preventative Medicine dergisinde yayınlandı.
