Mart ayında bir önceki aya göre yüzde 2,1 düşüşle art arda 12’inci ayda da gerileyen FAO Gıda Fiyat Endeksi, geçen yıl Mart ayına göre yüzde 20,5 daha düşük seviyeye çekildi. Şubat ayına göre yüzde 1,5 artan FAO Şeker Fiyat Endeksi ise, Ekim 2016’dan bu yana en yüksek seviyesine çıktı.
BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), tahıllar ve bitkisel yağları fiyatlarındaki düşüşlerin etkisiyle, uluslararası gıda emtia fiyatlarına yönelik endeksinin, Mart ayında 12 aydır aralıksız düştüğünü bildirdi.
Uluslararası piyasalarda yaygın işlem gören gıda emtiasının uluslararası fiyatlarındaki aylık değişiklikleri takip eden FAO Gıda Fiyat Endeksi, bir önceki aya göre yüzde 2,1, Mart 2022’deki zirvesine göre de yüzde 20,5 gerileyerek Mart 2023’te 126.9 puan olarak gerçekleşti. Arz bolluğu, baskılanan talep ve Karadeniz Tahıl Girişimi’nin uzatılması düşüşe katkıda bulundu.
Tahıl fiyatları, buğday fiyatlarındaki düşüşle geriledi
Avustralya’daki güçlü üretim, AB’de iyileşen hasat koşulları, Rusya Federasyonu’ndan gelen yüksek talep ve Ukrayna’nın Karadeniz limanlarından devam eden ihracatla baskılanan uluslararası buğday fiyatlarındaki yüzde 7,1 düşüşle birlikte, FAO Tahıl Fiyat Endeksi Şubat ayına göre yüzde 5,6 geriledi. Kısmen Brezilya’daki rekor hasat beklentilerinin etkisiyle, dünya mısır fiyatları yüzde 4,6 düşerken, dünya pirinç fiyatları da Hindistan, Vietnam ve Tayland gibi ana ihracatçı ülkelerde devam eden veya yaklaşan hasatlarla yüzde 3,2 gevşedi.
FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi, dünya ölçeğinde arz bolluğunun etkisi ve baskılanan küresel ithalatın soya, kanola ve ayçiçek yağı fiyatlarını aşağı çekmesiyle, bir önceki aydan yüzde 3, Mart 2022 seviyesinden yüzde 47,7 düşük gerçekleşti. Bu durum, seller ve Endonezya’nın geçici ihracat kısıtlamaları nedeniyle Güneydoğu Asya’daki düşük üretim seviyelerinden kaynaklanan palm yağı fiyatlarındaki artışı fazlasıyla dengeledi.
“Küresel düzeyde düşen fiyatlar hala çok yüksek”
FAO Baş Ekonomisti Máximo Torero, “Küresel düzeyde düşen fiyatlar hala çok yüksek ve yerel pazarlarda artmaya devam ediyor, bu da gıda güvenliği için ek zorluklar yaratıyor. Bu durum özellikle, para birimlerinin ABD doları veya Euro karşısında değer kaybetmesi ve artan borç yüküyle birlikte durumları kötüleşen net gıda ithalatçısı gelişmekte olan ülkelerde geçerli” değerlendirmesini yaptı.
FAO Süt Ürünleri Fiyat Endeksi, Mart ayında yüzde 0,8 düştü. Tereyağı fiyatları kuvvetli ithalat talebi nedeniyle artarken, peynir fiyatları, Asya’nın önde gelen ithalatçılarının çoğunun daha yavaş alımları ve önde gelen ihracatçılarda artan arzlar nedeniyle düştü.
Şeker fiyatları son 7 yılın en yüksek seviyesinde
Buna karşılık, FAO Şeker Fiyat Endeksi, Hindistan, Tayland ve Çin’deki üretim beklentilerinin düşeceğine ilişkin endişeler nedeniyle Şubat ayına göre yüzde 1,5 artarak Ekim 2016’dan bu yana en yüksek seviyesine çıktı. Brezilya’da hasat edilmek üzere olan şeker kamışı mahsullerine yönelik olumlu görünüm ve etanol talebini azaltan uluslararası ham petrol fiyatlarının düşmesi fiyatlar üzerindeki yukarı yönlü baskıyı sınırladı.
FAO Et Fiyat Endeksi, Mart’ta yüzde 0,5 yükseldi. Uluslararası sığır eti fiyatları, ABD’de ileriye yönelik düşük arz beklentilerinin etkisiyle yükselirken, domuz eti fiyatları, tatiller öncesinde Avrupa’da artan talep nedeniyle arttı. Dünya kümes hayvanı eti fiyatları, ülkedeki kuş gribi birçok büyük ihracatçı ülkedeki kuş gribi salgınlarına rağmen, sınırlı küresel ithalat talebi nedeniyle dokuzuncu ay art arda düştü.
Tahıl üretim ve stok beklentilerinde güncelleme
FAO yayınladığı Tahıl Arz ve Talep Özeti’nde, 2023 dünya buğday üretimi tahminini artırarak 786 milyon ton olarak öngördü. 2022 seviyesinin yüzde 1,3 altında olan bu rakam, kaydedilen ikinci en yüksek üretim miktarını temsil edecektir. Asya’da neredeyse rekor düzeyde ekim alanları beklenirken, kurak koşullar Kuzey Afrika ve Güney Avrupa’yı etkiliyor.
Güney yarımkürede, Brezilya’daki mısır ekim alanı ve üretim beklentilerinin güçlü ihracat talebiyle desteklenerek tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşması bekleniyor. Verim beklentileri de iyi durumda olan Güney Afrika, 2023’te ikinci en büyük hasadını kaydedebilir. Buna karşılık, uzun süren kuraklık koşulları Arjantin’deki mısır mahsullerini olumsuz etkiledi.
FAO, 2022 yılındaki dünya tahıl üretim tahminini 2 milyar 774 milyon tona yükseltti. Bu, önceki yıla göre sadece yüzde 1,2 düşüş demek. Dünya pirinç üretimi de 2022/23 için 516 milyon ton olarak tahmin edildi, bu rakam 2021/22’de kaydedilen rekorun yüzde 1.6 altında ancak ortalamanın üstünde bir hasat olarak değerlendirildi.
Tahıl kullanım tahmini de güncellendi
FAO’nun 2022/23 dünya tahıl kullanımı için güncellenmiş tahmini, 2021/22’den yüzde 0,7 düşüşle 2 milyar 779 milyon ton olarak belirlendi. 2022/2023 sezonunun sonunda dünya tahıl stoklarının, açılış seviyelerine göre yüzde 0,3 düşüşle 850 milyon tona gerilemesi bekleniyor. Dünya tahıl stok-kullanım oranı, 2021/22’deki yüzde 30,7’den 29,7’ye düşecek olsa da genel olarak rahat bir küresel seviyeyi gösteriyor.
2022/23’te dünya tahıl ticaretinin, 2021/22 seviyesinden yüzde 2,7 düşerek 469 milyon ton olması bekleniyor. Bu düşüş, büyük ölçüde iri taneli tahıl ticaretinde azalma beklentilerini yansıtırken, küresel buğday ticaretinin artacağı öngörülüyor. 2023’te uluslararası pirinç ticaretinin, 2022’deki rekor seviyesinin yüzde 5,2 altına düşeceği tahmin ediliyor.
