Ülkemizin Güney doğu sınırında gerçekleşen ve 10 ile etkili olan iki büyük deprem, hepimizi yasa boğdu. Binlerce vatandaşımızın yaşamını yitirdiği, on binlerce kişinin yaralandığı ve evsiz kaldığı bölgenin en kısa zamanda sosyal ve ekonomik anlamda iyileştirilmesi gerekiyor. Bunun için önce doğru analizlerin yapılması gerekli.
Bu özel yazımızda, deprem bölgesinin Türkiye’nin tarımsal üretimi ile hayvan varlığındaki yerini sizler için derlemeye çalıştık.
Nüfusun yüzde 13.2’si, depremden etkilenen illerde yaşıyor
6 Şubat 2023 tarihine Kahramanmaraş’ta gerçekleşen 2 büyük deprem, çevresindeki 10 ili de şiddetli şekilde etkiledi. Depremden etkilenen iller Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa oldu.
Güncel TÜİK verilerine göre Türkiye nüfusu 85 milyon 279 bin 553 kişi. Depremin etkilediği 10 ilde yaşayan, yani depremden etkilenen toplam nüfus 11 milyon 251 bin 589 kişidir. Depremden etkilenen Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illerinin nüfusunun genel nüfusa oranı %13.2’dir.
Depremden etkilenen 10 ili nüfus ve tarımsal Üretim verileri
Depremden etkilenen illere ait nüfus ve tarımsal üretim verileri aşağıdaki gibidir. Veriler, 2021 yılına aittir.
Adana
Nüfus: 2.274.106
Bitkisel Üretim (Ton)
- Mısır (dane), 810.145
- Buğday, 707.343
- Karpuz, 689.212
- Mandalina, 485.708
- Limon, 405.733
Bitkisel üretime ilişkin ekim alanı (Dekar)
- Buğday, 1.586.010
- Mısır (dane), 664.187
- Ayçiçeği (Yağlık), 652.083
- Yer fıstığı, 274.914
- Soya, 245.296
Hayvan varlığı (Adet)
- Et tavuğu, 6.223.395
- Yumurta tavuğu, 980.729
- Koyun (yerli ve diğer ırklar), 620.128
- Keçi (kıl keçisi ve diğer ırklar), 488.575
- Sığır (kültür ırkı), 135.781
- Sığır (kültür melezi ırkı), 105.568
- Sığır (yerli ırk), 24.514
Adıyaman
Nüfus: 635.169
Bitkisel Üretim (Ton)
- Buğday, 185.514 ton
- Arpa, 155.302 ton
- Karpuz, 126.720 ton
- Mısır (silajlık), 66.176 ton
- Üzüm (sofralık – çekirdekli), 45.219 ton
Bitkisel üretime ilişkin ekim alanı (Dekar)
- Buğday, 595.814
- Arpa, 538.778
- Antep fıstığı, 278.023
- Nohut, 153.750
- Badem, 100.082
Hayvan varlığı (Adet)
- Koyun (yerli ve diğer ırklar), 186.657
- Yumurta tavuğu, 181.475
- Keçi (kıl keçisi ve diğer ırklar), 180.532
- Sığır (kültür melezi ırkı), 63.074
- Sığır (kültür ırkı), 43.251
- Sığır (yerli ırk), 5.145
Diyarbakır
Nüfus: 1.804.880
Bitkisel Üretim (Ton)
- Buğday, 400.326
- Pamuk (kütlü), 309.229
- Mısır (dane), 290.801
- Pamuk tohumu (çiğit), 185.538
- Mısır (silajlık), 180.878
Bitkisel üretime ilişkin ekim alanı (Dekar)
- Buğday, 2.141.467
- Arpa, 812.864
- Buğday (durum), 768.403
- Mercimek (kırmızı), 576.051
- Pamuk (kütlü, lif, çiğit), 552.467
Hayvan varlığı (Adet)
- Koyun (yerli ve diğer ırklar), 1.772.188
- Yumurta tavuğu, 683.363
- Hindi, 462.601
- Keçi (kıl keçisi ve diğer ırklar), 436.939
- Sığır (kültür melezi ırkı), 374.821
Gaziantep
Nüfus: 2.154.051
Bitkisel Üretim (Ton)
- Mısır (silajlık), 466.663
- Buğday, 189.651
- Şekerpancarı, 137.700
- Üzüm (sofralık – çekirdekli), 82.692
- Buğday (durum), 77.098
Bitkisel üretime ilişkin ekim alanı (Dekar)
- Antep fıstığı, 1.421.775
- Buğday, 471.799
- Zeytin (yağlık), 434.067
- Arpa, 214.041
- Buğday (durum), 185.152
Hayvan varlığı (Adet)
- Yumurta tavuğu, 5.803.485
- Koyun (yerli ve diğer ırklar), 459.415
- Et tavuğu, 295.000
- Keçi (kıl keçisi ve diğer ırklar), 234.871
- Sığır (kültür ırkı), 104.420
- Sığır (kültür melezi ırkı), 90.026
Hatay
Nüfus: 1.686.043
Bitkisel Üretim (Ton)
- Mandalina (satsuma), 473.390
- Portakal (washington), 283.373
- Mısır (silajlık), 277.475
- Buğday, 240.270
- Mandalina (diğer), 239.405
Bitkisel üretime ilişkin ekim alanı (Dekar)
- Buğday, 525.841
- Zeytin (yağlık), 441.741
- Pamuk (kütlü, lif, çiğit), 389.619
- Mısır (dane), 166.434
- Mandalina (satsuma), 127.264
Hayvan varlığı (Adet)
- Et tavuğu, 564.750
- Yumurta tavuğu, 479.585
- Koyun (yerli ve diğer ırklar), 339.477
- Keçi (kıl keçisi ve diğer ırklar), 187.151
- Sığır (kültür ırkı), 98.160
- Sığır (kültür melezi ırkı), 44.135
Kahramanmaraş
Nüfus: 1.177.436
Bitkisel Üretim (Ton)
- Buğday, 351.559
- Mısır (silajlık), 335.290
- Şekerpancarı 283.173
- Mısır (dane), 232.084
- Buğday (durum), 202.365
Bitkisel üretime ilişkin ekim alanı (Dekar)
- Buğday, 853.793
- Buğday (durum), 515.590
- Arpa, 435.826
- Mısır (dane), 270.168
- Ceviz, 97.020
Hayvan varlığı (Adet)
- Yumurta tavuğu, 1.342.589
- Et tavuğu, 866.950
- Koyun (yerli ve diğer ırklar), 621.978
- Keçi (kıl keçisi ve diğer ırklar), 529.768
- Sığır (kültür melezi ırkı), 140.313
- Sığır (kültür ırkı), 95.551
Kilis
Nüfus: 147.919
Bitkisel Üretim (Ton)
- Mısır (silajlık), 94.007
- Biber (salçalık, kapya), 80.681
- Kırmızı Biber (baharatlık-işlenmemiş), 46.465
- Üzüm (şaraplık) , 31.954
- Buğday, 25.184
Bitkisel üretime ilişkin ekim alanı (Dekar)
- Zeytin (yağlık), 276.914
- Buğday, 140.366
- Arpa, 87.540
- Buğday (durum), 87.223
- Antep Fıstığı, 72.417
Hayvan varlığı (Adet)
- Et tavuğu, 219.000
- Koyun (yerli ve diğer ırklar), 124.482
- Keçi (kıl keçisi ve diğer ırklar), 96.608
- Yumurta tavuğu, 76.450
- Sığır (kültür ırkı), 8.013
- Sığır (kültür melezi ırkı), 4.757
Malatya
Nüfus: 812.580
Bitkisel Üretim (Ton)
- Kayısı, 389.396
- Yonca (yeşil ot) , 341.625
- Şekerpancarı, 93.992
- Mısır (silajlık), 79.327
- Buğday, 61.640
Bitkisel üretime ilişkin ekim alanı (Dekar)
- Kayısı, 856.422
- Buğday (Diğer), 426.439
- Arpa (Diğer), 386.007
- Buğday (Durum), 96.866
- Yonca (Yeşil Ot) , 61.799
Hayvan varlığı (Adet)
- Et tavuğu, 5.250.515
- Yumurta tavuğu, 827.574
- Koyun (yerli ve diğer ırklar), 301.843
- Sığır (kültür ırkı), 84.244
- Sığır (kültür melezi ırkı), 84.088
Osmaniye
Nüfus: 559.405
Bitkisel Üretim (Ton)
- Mısır (dane), 323.223
- Buğday, 187.538
- Turp (kırmızı), 162.975
- Mısır (silajlık), 149.372
- Yerfıstığı, 55.146
Bitkisel üretime ilişkin ekim alanı (Dekar)
- Buğday, 460.423
- Mısır (dane), 327.901
- Yerfıstığı, 144.613
- Zeytin (yağlık), 133.205
- Ayçiçeği (yağlık), 95.729
Hayvan varlığı (Adet)
- Et tavuğu, 1.307.248
- Yumurta tavuğu, 154.983
- Koyun (yerli ve diğer ırklar), 143.303
- Keçi (kıl keçisi ve diğer ırklar) 90.857
- Sığır (kültür ırkı), 40.458
- Sığır (kültür melezi ırkı), 25.409
Şanlıurfa
Nüfus: 2.170.110
Bitkisel Üretim (Ton)
- Pamuk (kütlü), 892.906
- Mısır (dane), 819.764
- Mısır (silajlık), 721.386
- Buğday (durum), 593.133
- Buğday, 589.522
Bitkisel üretime ilişkin ekim alanı (Dekar)
- Pamuk (kütlü, lif, çiğit), 1.834.608
- Buğday (diğer) 1.605.700
- Buğday (durum), 1.491.790
- Antep fıstığı, 1.489.025
- Mercimek (kırmızı), 1.188.121
Hayvan varlığı (Adet)
- Koyun (yerli ve diğer ırklar), 2.152.359
- Yumurta tavuğu, 654.136
- Keçi (kıl keçisi ve diğer ırklar), 276.093
- Sığır (kültür melezi ırkı), 199.164
- Sığır (yerli ırk), 88.603
Deprem bölgesindeki illerin toplam üretimi
Depremin en önemli tarafı insani boyutu. Kaybettiklerimizin yeri asla dolmayacak. Ancak felaketi yaşayan, yakınlarını ve evlerini, iş yerlerini, gelir kaynaklarını, temel ihtiyaçlarına ilişkin güvenceleri kaybeden insanlarımızın rehabilite edilmesi için zaman kaybetmeden, tüm imkanları seferber ederek ülkece çalışmalıyız.
Bu bağlamda faydalı olacağını düşündüğümüz bu derleme, bölgenin tarımsal üretim ve hayvan varlığında önemli bir yere sahip olduğunu bize gösterdi.
Deprem bölgesindeki toplam hayvan varlığı ve Türkiye’deki toplama oranı
Deprem bölgesindeki 10 il toplamındaki hayvan varlığına bakıldığında, en yüksek 10 hayvan sayısı ve Türkiye toplamına oranları şu şekilde sıralandı:
- Et tavuğu, 14.958.986, %5,5
- Yumurta tavuğu, 11.184.368, %9
- Koyun (yerli ve diğer ırklar), 6.721.830, %16,3
- Keçi (kıl keçisi ve diğer ırklar), 2.586.396, %21,5
- Sığır (kültür melezi ırkı), 1.131.355, %14,8
- Sığır (kültür ırkı), 753.668, %8,5
- Hindi, 563.830, %12
- Sığır (yerli ırk), 259.586, %18,7
- Kaz, 109.442, %7,4
- Koyun (merinos ırkı), 61.077, %1,5
Deprem bölgesindeki toplam bitkisel üretim ve Türkiye’deki toplama oranları
Deprem bölgesindeki 10 il toplamındaki bitkisel üretime bakıldığında, en fazla üretilen 10 ürün ve Türkiye toplamına oranları şu şekilde sıralandı:
- Buğday (Diğer), 2.938.547 Ton, %20,3
- Mısır (Dane), 2.713.543 Ton, %40,2
- Mısır (Silajlık), 2.657.186 Ton, %9,7
- Pamuk (Kütlü), 1.601.402 Ton, %71,2
- Buğday (Durum), 1.110.760 Ton, %35,2
- Karpuz, 1.108.117 Ton, %31,9
- Pamuk Tohumu (Çiğit), 960.842 Ton, %7
- Mandalina (Diğer), 736.452 Ton, %80,7
- Yonca (Yeşil Ot) 681.815 Ton, %3,5
- Arpa (Diğer), 652.729 Ton, %11,9
Sonuç
Verilerden görüleceği gibi, depremden etkilenen illerimiz, bitkisel ve hayvansal üretimde önemli payı olan bölgelerdir. Sağlık, beslenme ve barınma gibi ivedi yardımların yanında bölgedeki ekonomik yaşamın restore edilmesi bağlamında, bu bölgelerdeki tarımsal faaliyetin depremden önceki gibi devam edebilmesi için fiziki, teknik ve her türlü destek bölgeye sağlanmalıdır.
Kaynaklar
- TÜİK Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2022
- Agrimetre – Türkiye Tarımsal Üretim Haritası
Kaynak: www.gidahatti.com
