İnsanlar üzerindeki etkisi en fazla araştırılar maddelerden biri, kafein olabilir. Yeni bir çalışma, kafeinin sağlıklı yaşlanmayla olan ilişkisini açıklayabilecek bazı hücresel mekanizmaları inceledi.
Londra Queen Mary Üniversitesi (QMUL) ve İngiltere’deki Francis Crick Enstitüsü’nden bilim insanları, insan hücrelerinin yerine fisyon mayası (Schizosaccharomyces pombe) kullanarak kafein dozlarının hücrelerin ömrünü ve hasara dayanma yeteneğini nasıl etkilediğini analiz etti. Fisyon mayası, moleküler ve hücre biyolojisinde model organizma olarak kullanılır.
QMUL’da Biyokimyacı olan John-Patrick Alao, “Bu bulgular, kafeinin sağlık ve uzun ömür için neden yararlı olabileceğini açıklamaya yardımcı oluyor. Aynı zamanda, bu etkileri beslenme, yaşam tarzı veya yeni ilaçlar yoluyla doğrudan tetikleyebilme yolları bağlamında, gelecekteki araştırmalar için heyecan verici olanaklar sunuyor” dedi.
Kafeinin moleküler düzeydeki etkileri
Önceki araştırmalar, kafeinin, gıda ve enerji mevcudiyetine yanıt olarak hücrelerin büyümesini düzenlemeye yardımcı olan TOR (rapamisin hedefi) adlı biyolojik bir anahtarı çalıştırabildiğini ortaya koymuştu. Yeni deneylerde, araştırmacılar kafeinin TOR ile doğrudan etkileşime girmediğini belirledi. Bunun yerine, hücreler için bir tür yakıt göstergesi gibi çalışan AMPK yolunu kullanarak onu kontrol ediyor.
AMPK’nin hücrelerin çalışmasını sürdürmek ve yıpranmaya daha etkili bir şekilde direnmelerine yardımcı olmak gibi bazı hayati görevleri üstlendiği zaten biliniyor. Artık kafeinin de bunun üzerinde etkisi olduğu öğrenildi.
QMUL’da Genetikçi ve Biyolog olan Charalampos Rallis, “Hücrelerinizin enerji seviyesi düşük olduğunda, AMPK devreye girerek onlara yardımcı olur. Sonuçlarımız, kafeinin bu anahtarı çevirmeye yardımcı olduğunu gösteriyor” dedi.
3 ayrı yolla, hücreler daha uzun süre sağlıklı kalıyor
Araştırmacılar, kafeinin AMPK enzimi aracılığıyla TOR kolunu çalıştırmasıyla hücrelerin üç farklı şekilde etkilendiğini keşfetti; büyüme şekilleri, DNA’larını onarma şekilleri ve strese tepki verme şekilleri. Tüm bunlar, hücrelerin daha uzun süre sağlıklı kalmasını sağlar.
Diyabet ilacı metformin şu anda insanları daha uzun süre daha sağlıklı tutmanın bir yolu olarak inceleniyor ve bu ilaç da AMPK aracılığıyla çalışıyor. Bu da kafein bazlı ilaçların benzer bir etkiye sahip olabileceğini akla getiriyor.
Ancak, bu bulgular insan hücrelerinden değil maya hücrelerinden elde edildiği için, herhangi bir ilaç veya tedavinin uygulanması için henüz çok erken. Araştırmacılar, kafeinin AMPK ve TOR ile etkileşiminin tam olarak nasıl gerçekleştiği konusunda daha fazla araştırma yapmaya ve bilgi edinmeye devam ediyor.
Şu anda kesin olarak söylenebilecek olan; vücut yağını azaltmak, kardiyovasküler hastalıklardan korunmak veya demansı önlemek gibi kafein tüketiminin olumlu etkilerini gösteren çalışmaların giderek arttığıdır.
Araştırmacılar yayınladıkları makalede, “AMPK’nın doğrudan farmakolojik olarak hedeflenmesi, maya hücrelerinin ötesinde sağlık ve yaşam süresi bağlamında faydalar sağlayabilir” ifadelerini kullandı.
Araştırmadan elde edilen sonuçlar Microbial Cell dergisinde yayınlandı.
