Tarım ve Orman Bakanlığı, tarım sektörünün ihtiyaç duyduğu öncelikli konularda bilgi ve teknolojilerin geliştirilmesi ve bunların çiftçiler ile tarımsal sanayicilere aktarılmasına yönelik araştırma ve geliştirme projelerinin desteklenmesine ilişkin yeni kriterler getirdi.
Araştırma ve Geliştirme Destek Programına İlişkin Tebliğ (No: 2025/10), 29 Nisan 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.
Tarımda öncelikli konularda araştırma geliştirme projeleri desteklenecek
Tarım ve Orman Bakanlığı ve tarım sektörünün ihtiyaç duyduğu öncelikli konularda bilgi ve teknolojilerin geliştirilmesi, bu bilgi ve teknolojilerin çiftçiler ile tarımsal sanayicilere aktarılmasına yönelik, Bakanlıkça uygun görülen araştırma ve geliştirme projelerinin desteklenmesi amacıyla yayımlanan Tebliğ, 8859 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan 2025-2027 Yıllarında Yapılacak Bitkisel Üretime Yönelik Desteklemeler ile Diğer Bazı Tarımsal Desteklemelere İlişkin Kararda yer alan tarımsal araştırma ve geliştirmenin desteklenmesi kapsamında, üniversiteler, sivil toplum, meslek ve çiftçi kuruluşları, TÜBİTAK Ar-Ge birimleri ve özel sektör tarafından hazırlanan projelerin Ar-Ge Destek Programı çerçevesinde desteklenmesine ilişkin hususları kapsıyor.
Ar-Ge Destek Programı Değerlendirme Kurulu
Tebliğe göre, Ar-Ge Destek Programı Değerlendirme Kurulu, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğünün (TAGEM) ilgili kurumlardan üye talebi doğrultusunda kurumlarınca yapılan görevlendirme sonucunda oluşturulacak.
Kurul, Genel Müdürlükten sorumlu Bakan Yardımcısı başkanlığında, TAGEM’den Genel Müdür, en az bir Genel Müdür Yardımcısı, Tarımsal Ekonomi ve Proje Yönetimi Daire Başkanı, projenin konusuyla ilgili daire başkanı ile Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Hayvancılık Genel Müdürlüğü, Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü ve Tarım Reformu Genel Müdürlüğünden en az Genel Müdür Yardımcısı seviyesinde birer temsilci, üniversitelerin su ürünleri ve gıda mühendisliği bölümleri, eczacılık fakültesi ile ziraat fakültelerinin bahçe bitkileri, bitki koruma, tarla bitkileri, tarım makineleri, tarım ekonomisi, toprak bilimi ve bitki besleme, tarımsal yapılar ve sulama, zootekni bölümlerinden birer ve veteriner fakültelerinden iki öğretim üyesi temsilci ile TÜBİTAK’tan bir temsilci olmak üzere en fazla otuz üyeden oluşacak.
Ar-Ge mevzuatı hazırlanacak
Destek Programının sekretarya görevini yürüten birimi (Sekretarya), Genel Müdürlük bünyesinde yer alan ilgili daire başkanı ve çalışma grubu personelinden oluşacak.
Sekretarya; Ar-Ge mevzuatını hazırlamak, Kurulun toplantı hazırlığı, toplantı ve sonrasındaki faaliyetlerin gerektirdiği tüm sekretarya hizmetlerini yürütmek, Daire başkanlıklarından gelen ve uzman havuzunda yer alacak kişilere ilişkin listeleri oluşturmak ve Genel Müdürlük onayına sunmak, Bakanlık birimlerinden ve TAGEM daire başkanlıklarından öncelikli konulara ilişkin önerileri almak ve Genel Müdürlüğe sunmak, Bakanlıkça belirlenen öncelikli konuları ilan ederek çağrıya çıkmak, Yeni teklif projeleri sekretarya ön değerlendirme kriterlerine göre değerlendirmek ve uygun bulunanları yapılan tespitler ile birlikte ilgili daire başkanlıklarına göndermek, Daire başkanlıkları ve uzmanlarca yapılan değerlendirme sonucunda yetmiş ve üstünde puan alan projeleri Kurula sunmak, İnceleme raporlarını ve ödemeye esas hak ediş belgelerini, nihai kararların verilmesi için Kurula sunmak, Kurul toplantılarını ve yeni teklif projelerin sözleşme sürecini organize etmek, Kurul toplantısında alınan kararları tutanak haline getirerek Kurul üyelerinin imzasına sunmak, Sekretarya ön değerlendirmesi sonucunda değerlendirme dışında kalan projelerin yürütücü kurumlarına, projenin değerlendirme dışında kalma gerekçelerini yazılı olarak bildirmek, Kurul değerlendirmesi sonucunda destekleme dışında kalan projelerin yürütücü kurumlarına, projenin destekleme dışında kaldığını yazılı olarak bildirmek, görevlerini yerine getirecek.
Yerinde izleme ekibi
Daire başkanlıkları tarafından projelerin mahallinde izlenmesi amacıyla izleme öncesinde en az bir tanesi ilgili daire başkanlığında görev yapan projeden sorumlu araştırmacı personel olmak şartıyla iki veya daha fazla uzmandan oluşan izleme ekibi görevlendirilecek.
Yerinde izleme ekibi, uzman havuzunda yer alan uzmanlar arasından oluşturulacak.
Destek Programına başvurabilecekler
Tebliğde, Destek Programına proje başvurusunda bulunabilecek kurum/kuruluşlar; Üniversiteler, TÜBİTAK Ar-Ge birimleri, Sivil toplum, meslek ve çiftçi kuruluşları, Özel sektör kuruluşları olarak sıralandı.
Destek Programına, söz konusu kuruluşlar haricindeki kurum/kuruluşlar ile gerçek kişiler başvuru yapamayacak.
Bakanlık tarafından belirlenen öncelikli konular, Genel Müdürlük internet sayfasında ilan edilerek çağrıya çıkılacak.
Destek üst limitleri ve oranları
Yürütücü kurum türlerine göre proje başına verilebilecek Bakanlık destek üst limitleri ve oranları, çağrı öncesinde bütçe imkânları doğrultusunda Bakanlık tarafından belirlenerek, çağrıda ilan edilecek.
Proje başvurularında, yürütücü kurum türlerine göre belirlenen destek üst limitleri ve oranları aşılamayacak. Ancak, proje faaliyetleri başladıktan sonra öngörülemeyen giderler ve/veya maliyet artışları nedeniyle, yürütücü kurum tarafından talep edilmesi ve Kurul tarafından uygun görülmesi durumunda, sözleşmede belirtilen Bakanlık destek tutarı en fazla %10 artırılabilecek. Artış yapılması durumunda, yürütücü kurum türlerine göre belirlenen Bakanlık destek oranları korunacak.
Proje bütçesi, Bakanlık tarafından desteklenecek harcama kalemlerinden oluşacak. Desteklenmeyecek harcama kalemleri proje bütçesinde yer almayacak, Bakanlıktan talep edilmeyecek ve yürütücü kurum katkısı olarak gösterilmeyecek.
Desteklenecek harcama kalemleri
Desteklenecek harcama kalemleri projenin gerektirdiği miktar ve ölçüyle sınırlı olarak;
a) Makine teçhizat bütçesine ait harcama kalemleri; Alet, makine ve teçhizat alımları, Projenin yapılabilmesi için kullanılacak sistemler (ısıtma, sulama, aydınlatma, havalandırma ve benzeri), Hazır yazılım ve donanım alımları.
b) Sarf malzemesi bütçesine ait harcama kalemleri; Sarf malzemesi alımları, Yem, tohum, ilaç, gübre, kovan ve benzeri alımları, Projede kullanılmak üzere canlı hayvan (deney hayvanı, manda, inek, koyun, keçi, tavuk, arı, balık ve benzeri) alımları, Sera ve diğer tarımsal yapıların bakım ve onarımında kullanılacak malzeme alımları.
c) Hizmet alımı bütçesine ait harcama kalemleri; Tarım makine ve ekipmanlarının kiralama ücretleri, Anket, deneme, analiz, tasarım, yazılım, ekonometrik modelleme ve benzeri hizmet alım giderleri, Bina, ofis, laboratuvar ve benzeri yapıların tadilat, bakım ve onarımı hariç olmak üzere, sera ve benzeri tarımsal yapılar ile projede kullanılan cihaz, ekipman ve benzeri materyalin tadilat, bakım ve onarım hizmet alım giderleri, Proje çıktılarının sınai mülkiyet hakları ile ilgili giderler ile bitki, tohum tescil ve sertifikasyon giderleri (marka ve patent vekillik giderleri dâhil), Nakliye ve montaj giderleri.
olarak belirlendi.
Proje ile ilgisi olmayan veya projenin gerektirdiği miktar ve ölçü dışında ticari ölçekte üretim yapmaya yönelik giderler ise desteklenmeyecek.
Destek Programının organizasyonu ve öncelikli konular
Destek Programına ilişkin öncelikli konuların belirlenmesi, başvuruların alınması, sekretarya, daire başkanlığı ve uzman değerlendirmeleri, Kurul toplantısı, gelişme ve sonuç raporlarının değerlendirilmesi, devam eden ve sonuçlanan projelerin takibi ve benzeri iş ve işlemlerin organizasyonu Genel Müdürlük tarafından yürütülecek.
Öncelikli konular, Bakanlık birimlerinden alınan öneriler doğrultusunda Bakanlık tarafından belirlenecek.
Öncelikli konuların; Tarımsal üretim ve tarıma dayalı sanayide karşılaşılan sorunların çözümüne yönelik olmak, Ürün, sistem, süreç, yöntem, teknoloji ve benzerlerinin geliştirilmesine veya mevcutların iyileştirilmesine katkı sağlamak, Ülkemiz tarafından ithal edilen makine, cihaz, yazılım, katkı maddesi, tanı/teşhis kiti, aşı, ilaç, gübre, yem ve benzerlerine alternatif yerli ve milli ürünlerin geliştirilmesine yönelik olmak, Tarımsal üretimde verim ve kaliteyi artırmaya, maliyetlerini düşürmeye yönelik teknoloji ve uygulamalar geliştirmek, Ülkemiz tarım sektörünün küresel rekabet gücünü artıran, ihracata yönelik makine, cihaz, ürün, sistem, süreç, yöntem, teknoloji ve benzerlerini geliştirmek, Tarımsal alanda uygulanan politikaların etkinliğini artırmaya yönelik araştırma faaliyetleri ve politika önerileri içermek,
hususlarından en az birine hizmet etmesi gerekecek.
Bakanlık birimleri, Destek Programının amaç ve hedefleri doğrultusunda öncelikli konu önerilerini belirleyecek.
Proje başvurularının değerlendirilmesi ve ödemeler
Proje başvuru dönemi içerisinde başvurusu alınan projeler yönergede belirtilen kriterlere göre sırasıyla; sekretarya ön değerlendirmesi, daire başkanlığı, uzman ve Kurul değerlendirmeleri olmak üzere dört aşamalı değerlendirmeye tabi tutulacak.
Destek Programı için gerekli finansman Bakanlık tarımsal destekleme bütçesinden karşılanacak.
Projenin başlama tarihinden önce veya proje süresinin bitiminden sonra yapılan harcamalara destek ödemesi, Destek Programı kapsamında avans ödemesi yapılmayacak.
Etik kurallara uyma yükümlülüğü
Proje yürütücüsü ve proje sözleşmesinde imzası olan kişi, kurum ve kuruluşlar;
Evrensel etik kurallar ile kamu görevlilerinin uymak zorunda oldukları etik davranış ilkelerini düzenleyen ilgili mevzuat hükümlerine uymak,
İnsan ve hayvanların deneysel amaçlarla kullanılmasının gerektiği hâllerde, ilgili mevzuat hükümlerine ve uluslararası etik ilkelerine uygun hareket etmek.
Bilimsel araştırma ve yayın etiğine uymak,
zorunda olacaklar.
Diğer hususlar
Tebliğ gereği, Destek Programına başvuru şartları, değerlendirme kriterleri, projelerin uygulanmasına, harcamaların ve ödemelerin gerçekleştirilmesine ilişkin diğer hususlar ile bu Tebliğde belirtilmeyen hususlar, Bakanlıkça çıkarılacak yönergede düzenlenecek.
Ar-Ge Destek Programının uygulanmasında, Ar-Ge mevzuatında öngörülmemiş hususlarda karar vermeye ve tarım sektöründe ortaya çıkan sorun/sorunların ivedilikle çözümüne yönelik yapılması gereken Ar-Ge projeleri için doğrudan çağrıya çıkmaya Bakanlık yetkili olacak.
19/3/2023 tarihli ve 32137 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Araştırma ve Geliştirme Destek Programına İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2023/6) yürürlükten kaldırılırken,
Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce sözleşmesi imzalanan projeler sonuçlanıncaya kadar, ödemelere esas hak ediş belgelerinin düzenlenmesinde ve destek ödemelerinin gerçekleştirilmesinde, bu projelerin sözleşmelerinin imzalandığı tarihte yürürlükte olan Tebliğ hükümleri uygulanacak.
Kurul üyelerinden görev süresi devam edenler için yeniden görevlendirme yapılmaz.
Tebliğ 1/1/2025 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girdi.
