ABD Başkanı’nın gümrük tarifelerine yönelik hamlesine Çin, Kanada ve Meksika kayıtsız kalmadı. Dört ülke arasındaki misillemeler tarımın küresel ticaretinde de dengeleri bozacak gibi duruyor. ABD’nin 176 Milyar dolarlık tarımsal ihracatının yüzde 75’i ilk 10 pazara yapıldı.
ABD Başkanı Donald Trump’ın ikinci kez göreve gelmesiyle beklenen oldu. Onun başlattığı gümrük tarifelerine yönelik hamlelere Çin, Meksika ve Kanada’dan sert karşılık gelince tansiyon iyiden iyiye yükseldi.
İşin nereye varacağını şimdiden kestirmek güç olsa da tarım ve gıda sektörü açısından dengeler değişecek gibi duruyor. Fillerin tepiştiği bir ortamda olan yine çimlere olacak.
Yukarıda bahsi geçen dört ülke küresel tarım üretimi ve ihracatında hatırı sayılır paylara sahip.
ABD yıllardır dünyanın en büyük tarım ihracatçısı konumunu koruyor. Tarımsal üretiminin yüzde 20’den fazlasını dış pazarlara satan ABD, 2024’te 176 milyar dolarlık tarım ürünleri ihracatı gerçekleştirdi.
Tarımsal ihracat, tıpkı diğer ülkelerde olduğu gibi ABD’li çiftçilerin ekonomik refahı ve kırsal kalkınma açısından hayati önem taşıyor.
Bunu ABD Tarım Bakanlığı’nın (USDA) yaptığı çalışmalar da teyit ediyor. ABD’nin ortalama her 1 dolarlık tarımsal ihracatı, yerel ekonomisine 2.09 dolarlık katkı sağlıyor. Bu, aynı zamanda istihdam anlamına da geliyor. Yine USDA’in hesaplamasına göre her 1 milyar dolarlık tarımsal ihracat sayesinde 6 binden fazla istihdam yaratılıyor. Bu da söz konusu ihracatın 1 milyonu aşan istihdam sağladığı anlamı taşıyor.
1.4 milyar nüfusa sahip Çin, dünyanın en büyük tarım üreticisi ve ithalatçısı konumunda. Önceki yıllara kadar ABD’nin tarımsal ihracatında en büyük pazar konumunda yer alıyordu. Ancak 2024 itibarıyla Çin’in yerini Meksika almış görünüyor.
Zira ABD geçen yıl 176 milyar doları bulan tarımsal ihracatının yüzde 17.2’sine denk gelen 30.3 milyar dolarlık kısmını Meksika’ya gerçekleştirdi. ABD’nin ikinci büyük ihracat pazarı ise 28.3 milyar dolar ile yüzde 16.1 pay alan Kanada. Ardından da 24.7 milyar dolar ve yüzde 14’lük pazar payı ile Çin geliyor. Bu üç ülkeye gerçekleştirilen 83.3 milyar dolarlık tarımsal ihracat ABD’nin toplam rakamının yüzde 47.3’üne denk geliyor.
Çin Trump 1.0’dan ders çıkarmış
Çin’in ABD tarım ürünleri ithalatına baktığımızda yıllar içinde anlamlı bir düşüş görüyoruz.
Bu trendi Çin’in Trump 1.0 döneminden önemli dersler çıkardığı şeklinde yorumlamak mümkün. Özellikle Pekin yönetiminin 2017’den itibaren uygulamaya koyduğu ve pandemi sonrası daha da ön plana çıkan tarım ve gıdada yerli üretimi destekleme ve kendine yeterlilik oranını artırma politikası meyvelerini yavaş yavaş veriyor. Aynı zamanda ithalatta alternatif pazar çeşitliliğine yönelen Çin, deyim yerindeyse bir süredir yumurtaları farklı sepetlere koyma yolu izliyor.
Bu durumu veriler de teyit ediyor. Çin’in ABD’den tarım ürünleri ithalatı 2022’de 40.9 milyar dolar iken, 2023’te 34 milyar dolara gerilemiş. 2024’te ise söz konusu değer 24.7 milyar dolara kadar düşmüş.
