Ayşegül Kasap
Son bir haftada Türkiye’den Avrupa’ya gönderilen 10 ürün ‘zehir’ ve ‘kansorejen’ madde tespiti gerekçesiyle geri gönderildi. Aralarından bazıları piyasadan geri çekildi ve imha edildi.
Tarım ve Orman Bakanlığı, üç gün önce yeni yönetmelikle pestisit limitlerinde güncellemeye giderek Avrupa Birliği (AB) standardı getirmişti.
Bakanlık yönetmeliğin yayınladığı tarihten itibaren üç ayda uyum sağlanacağını belirtmişti. Yayım tarihinden önce yürürlükte olan hükümlere uygun olarak üretilmiş gıdalar içinse “Raf ömrü boyunca piyasada bulunabilir” denmişti.
Buna karşın Avrupa’dan gıda bildirimleri gelmeye devam ediyor.
20 Ocak’ta kekikler
Avrupa Komisyonu’nun gıdayla ilgili bildirimlerin yapıldığı veri tabanı RASFF’nin duyurduğuna göre Belçika’ya Türkiye’den gönderilen kurutulmuş kekiklerde pirolizidin alkaloidler çıktı
İzin verilen limit 1000 µg/kg – ppb. Analizlerde çıkan sonuçsa 1930 µg/kg – ppb. Yani 1,92 katı. Belçikalı yetkililer ‘tehlikeli’ koduyla ürünlere el koydu.
Pirolizidin alkaloidler nedir?
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın sayfasında yer alan açıklamaya göre pirolizidin alkaloid (PA) grubu bileşikler bazı bitkiler tarafından sentezlenen toksik etkili sekonder metabolitler. Bu nedenle, PA’ların baharat, çay, bitkisel çay, takviye edici gıda ve bal gibi ürünlerde varlığının tespit edilmesi ve bunlardan kaynaklanan insan sağlığı risklerinin belirlenmesi önemli.
Zararları
Yine bakanlığın sayfasındaki bilgiye göre insanda akut toksik etkiler için hedef organ karaciğer. PA’ya yüksek miktarlarda maruz kalınması sonucunda, hepatomegali, karın bölgesinde inflamasyon ve birçok vakada siroza kadar ilerleyen bir tablo ortaya çıkabilir.
21 Ocak kuru incirler
Türkiye’den İspanya’ya giden kuru incirlerde okratoksin A tespit edildi. İzin verilen limit 8 µg/kg – ppb. Analiz sonuçlarında çıkan miktarsa 12.16 ±25.1 µg/kg – ppb. Yani yaklaşık 1,5 katı.
Yetkililer ‘tehlikeli koduyla’ kuru incirleri sınırdan reddetti.
Yine İspanya’ya giden başka kuru incirlerde de yüksek oranda aflatoksin ve okratoksin tespit edildi.
Okratoksin A’da izin verilen limit 8 µg/kg iken analizlerde 76 µg/kg tespit edildi. Aflatoksin B1 için de limit 10 µg/kg’ı aşmaması gerekirlen analiz sonucu 14,7 µg/kg çıktı.
Okratoksin A nedir?
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın açıklamasına göre Okratoksin A toksik (zehirli) bir madde.
Bu zehirli madde, bağışıklığı baskılayıcılık, böbreklerde fonksiyonel ve yapısal bozukluklar, kanser oluşumu, sinir sistemini bozma gibi insan sağlığı için son derece ciddi yan etkilere sahip bir mikotoksin.
Aflatoksinler
Tarım ve Orman Bakanlığı sitesinde şu tanım yer alıyor: “Aflatoksinler, kuvvetli zehir ve kanserojen maddelerdir. En zehir etkili olanı hem kanser hem de gen yapısını değiştirebilen Aflatoksin B1’dir.”
Bakanlık sitesinden ayrıca, ‘tüketicilerin korunması için ithalat, ihracat ve rutin kontroller esnasında numuneler alındığını ve bakanlığa bağlı laboratuvarlarda analiz edildiğini’ belirtiyor: “Zararlı olabilecek miktarda aflatoksin içeren gıda ve yemler tüketime sunulmaz.”
22 Ocak mandalina
Türkiye’den Bulgaristan’a gönderilen mandalinalarda propiconazole ve chlorpyrifos-methyl tespit edildi. Bu iki pestisitin kullanımı 3 Mayıs 2024’te Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yasaklanmıştı.
Bulgaristan’da yapılan analizde 0.184+/-0.092 mg/kg – ppm miktarında propiconazole tespit edildi. İzin verilen oransa 0.01 mg/kg – ppm. Yani yaklaşık 18,4 katı.
Chlorpyrifos-methyl’de de izin verilen limit 0.01 mg/kg – ppm. Analiz sonuçlarında çıkansa 0.037+/-0.019 mg/kg – ppm. 3,7 katı.
Pestisitlerin zararları
Propiconazole, mantar öldürücü olarak kullanılan tarım zehri. Chlorpyrifos-methyl de özellikle sebzeler, meyveler, tahıllar ve diğer tarım ürünlerinde zararlı böcek ve akarları önlemek amacıyla kullanılan bir kimyasal.
Pestisitler, kanser, dermatit, endokrin, üreme ve nörodavranışsal bozukluklar, astım gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açıyor.
23 Ocak atıştırmalık gıdalar, antep fıstıkları ve acı bademler
Türkiye’den Almanya’ya gönderilen atıştırmalık gıdalarda 3-MCPD ve glisidol için maksimum seviye tespit edildi. Ayrıca etiketleme eksiklikleri ve ürün kategorisi için izin verilmeyen E 110 renginin kullanımı saptandı.
3-MCPD, klorla işlenmiş yağlarda ve diğer işlenmiş gıdalarda oluşabilen kimyasal bir bileşik. Bu bileşik, yüksek sıcaklıkta rafinasyon işlemi sırasında doğal yağ asitlerinin klorla reaksiyona girmesi sonucu oluşur.
3-MCPD izin verilen limit 1250 µg/kg – ppb. Analiz sonuçlarında tespit edilen limitse 4298 ± 1289 µg/kg – ppb. 3,4 katı.
Glisidol’da izin verilen limit 1000 µg/kg – ppb’ken tespit edilen 2165 ± 649 µg/kg – ppb. Yani 2,1 katı.
Alman yetkililer ‘tehlikeli’ koduyla ürünü yasakladı.
