Son dönemde tohum yağları bazı eleştirilerin hedefinde. Peki bilimsel veriler, bu konuda ne diyor?
Tohum yağları onlarca yıldır yiyecek ve içeceklerin üretiminde kullanılmakta ve doğrudan tüketicilere satılmaktadır. Bu süre zarfında, üretim şekilleri veya potansiyel sağlık etkileri hakkında çok az endişe söz konusu oldu. Ta ki son dönemdeki tartışmalara dek…
Tepki nasıl başladı? Söylenenler doğru mu?
FoodNavigator.com’da yayınlanan bir makaleye göre, tohum yağlarıyla ilgili tartışmaların kaynağı, Paul Saladino isimli bir doktor ve etobur diyet savunucusu. Saladino, 2020 yılında Joe Rogan ile son derece popüler podcast’i The Joe Rogan Experience’ta bir röportaj yaptı. Tartışma sırasında Saladino, bitkisel ve tohum yağlarının sağlığa olumsuz etkileri hakkında çeşitli iddialarda bulundu. Bu programdan sonra tohum yağlarına karşı tepki başladı.
Peki tohum yağlar gerçekten sağlıksız mı? Bu sorunun kısa cevabı hayır gibi görünüyor.
Westminster Üniversitesi’nde Beslenme ve Demans Araştırmacısı olan Dr. Raysa El Zein, “Toksisite iddialarına rağmen, tohum yağları büyük ölçüde güvenlidir ve ölçülü kullanıldığında faydalıdır. Rafine işlemi en zararlı maddeleri ortadan kaldırsa da faydalı antioksidanları da azaltmaktadır” dedi.
Ancak bu kadar kısa bir açıklama, birçok kişi için yeterli değil. Bu tartışmanın sosyal medyada uyandırdığı yankıya bakılırsa, bu konu kesinlikle daha fazla inceleme gerektiriyor. Peki, tohum yağlarının dezavantajları var mı?
Tohum yağları nasıl üretilir?
Ayçiçeği, kolza tohumu, mısır ve üzüm çekirdeği gibi tohum yağları bitki tohumlarından çok yüksek ısı, kimyasal çözücüler ve yoğun basınç kullanılarak çıkarılır. Ekstraksiyondan sonra yağlar, stabiliteyi artırmak ve raf ömrünü uzatmak için daha fazla rafinasyon işlemine tabi tutulur. Bu işlemler ürüne daha uzun bir raf ömrü sağlar ve yüksek sıcaklıklarda yanmaması için stabilize ederken, bazı dezavantajları da beraberinde getirir.
Antioksidanlar, polifenoller ve fosfolipidler gibi faydalı bileşiklerin azalması bu dezavantajlardan biridir. Bu dezavantajlar tohum yağlarının olumlu sağlık sonuçlarını azaltırken, doğrudan etkili olan olumsuz sağlık sonuçları doğurmaz.
Tohum yağlarıyla ilişkilendirilen bir diğer önemli olumsuzluk ise toksin içerdikleri iddiası. Ancak, kirleticiler ve ağır metaller gibi bu bileşiklerin çoğu rafinasyon sırasında uzaklaştırılır. Dr. Zein, “Geriye kalan miktar insanlara zarar vermeyecek kadar azdır” diyor.
Yağların yeniden kullanımı
Araştırmacılar ve beslenme uzmanları arasında endişeye neden olan önemli bir alan var, o da tohum yağlarının yeniden kullanımı. Bu yağlarla ilgili temel sorun, bazı fast-food işletmelerinin maliyetleri düşürmek için bunları yeniden kullanmasıdır.
Dr. Zein, “Bu yağlarla ilgili temel sorun, bazı fast-food işletmelerinin maliyetleri düşürmek için bunları yeniden kullanmasıdır. Yeniden kullanıldıktan ve yeniden ısıtıldıktan sonra, yağda kötü kolesterolü artıran ve iyi kolesterolü azaltan trans yağlar oluşabilir. Ancak çoğu sağlık ve güvenlik yönetmeliği gıda işletmelerinde yağların yeniden kullanılmasını yasaklamaktadır” dedi.
Bu bağlamda, asıl sorun yağların kendisinden ziyade kullanıldıkları gıda türlerinde olabilir. Dr. Zein, “Tohum yağlarıyla ilgili temel sorun, bunların çoğunlukla yüksek oranda işlenmiş gıdalarda ve fast food yiyeceklerde bulunmasıdır. Tohum yağları ile yapılmış olsun ya da olmasın, aşırı işlenmiş gıda alımını azaltmak, sadece tohum yağını kesmekten daha fazla sağlık yararı sağlayacaktır. Bu gıdaların çoğunda rafine şeker, trans yağ ve tuz oranı yüksektir ve bunlar sağlığa tohum yağlarından daha fazla zarar verir” diye konuştu.
Tohum yağlarının faydaları nelerdir?
Tohum yağları hakkında çıkan kötü haberlere rağmen, zengin bir omega-6 yağ asidi kaynağı olmaları da dahil olmak üzere bazı önemli faydaları var. Dr. Zein, “Onlarca yıldır yapılan titiz araştırmalara göre, bu doymamış yağ asitlerinin sağlık açısından birçok faydası var. Kalp hastalığı riskinde azalma ve kolesterol seviyelerinde iyileşme ile bağlantılıdır” ifadelerini kullandı.
Yine de Omega-6 yüksek miktarlarda tüketildiğinde sağlık sorunlarına yol açabileceğinden ve aşırı beslenme olarak adlandırılan bir duruma yol açabileceğinden, buna dikkatle yaklaşılmalı.
Yağlar, yağda çözünen vitaminlerin (A, D, E ve K) emiliminde vücuda yardımcı olarak sağlıklı beslenmenin önemli bir parçası olsa da, tüm yağların alımı kısıtlanmalı. Bu tavsiyeye zeytinyağı, avokado ve fındıkta bulunanlar gibi iyi yağlar da dahil.
www.gidahatti.com/haber/23341532/tohum-yaglari-tuketicilere-zarar-mi-veriyor
