Bizim kuşak ve öncesinde Asil Nadir ismini bilmeyen yoktur…
Kıbrıs’ta başlayan olağan hayatı, dünya çapında üne kavuşan milyarder bir iş insanının hikayesine dönüştü. 1984’te İngiltere’nin en zenginleri listesinde sekizinci sıradaydı. Ardından İngiltere-Türkiye hattında yaşanan fırtınalı dönemler geldi, şimdi Kıbrıs’ta sakin bir hayat sürdürüyor…
Asil Bey ile dönem dönem telefonda sohbetlerimiz oluyordu ama bir türlü yüz yüze tanışma fırsatımız olmamıştı. Önceki hafta bir sektör toplantısı için gittiğim KKTC’de yeniden haberleştik ve daveti üzerine kendisini evinde ziyaret ettim.
Üç saati aşan sohbetimizde paylaştığı ilginç bilgiler ve önemli anılar vardı. Medyadan tarıma, elektronikten lojistiğe, turizmden ambalaja kadar farklı sektörlerdeki yatırım ve ihracat serüvenini anlattı.
Karton beşik…
Asil Bey’in Girne’deki evine ulaştığımda beni kapıda görevliler karşılıyor. Salona girdiğimizde sanki yıllardır tanışıyormuşçasına bir samimiyetle “Hoş geldin” diyor.
Asil Bey sohbete başlamadan önce salonun duvarında asılı olan siyah beyaz fotoğrafı işaret ediyor. “Babamın ismi de İrfan’dı. O yüzden İrfanları çok severim” diyor. Gülüşüyoruz…
1941 Lefke doğumlu olan Asil Nadir’in babası maden işçisi, annesi ise terziymiş. O yıllarda maddi açıdan ne durumda olduklarını ifade etmek adına bebekliğinde beşiğinin dahi olmadığını söylüyor. Annesi terzilik maharetini kullanarak karton bir kutunun içine bir bez dikip, yanlarını da dantelle süsleyerek ona imkanları ölçüsünde bir beşik yapmış.
Bebekliğinde evlerinin hemen yanında akan derenin kenarında suyun sesiyle uykuya daldığı için su ile özel bir bağı olduğunu söylüyor Asil Nadir. Suyun akışı ve yolunu buluşunu kendi hayatında da tatbik ettiğinden bahsediyor. Hatta iş hayatında bu felsefesinin etkili olduğunu düşünüyor.
Çaylarımızı yudumlarken konu yavaş yavaş iş hayatına geliyor. Bir dönem dünyanın beş kıtasında ticaret yapan Asil Nadir, üretimin yanı sıra 44 gemi ve yüzlerce tırla dünyanın farklı bölgelerine ihracat gerçekleştirdiğini de anlatıyor.
Vestel’i kurdu Del Monte’yi aldı
Nadir’in kurduğu şirketlerin başında bugün hâlâ Türkiye’nin en önemli markaları arasında yer almaya devam eden Vestel var. İlk etapta 7 bin kişinin istihdam edileceği ve üretiminin yüzde 85’inin ihracata gideceği bu yatırım için bile bazı politikacıların önüne engel çıkardığından bahsediyor. Ama o bir şekilde engelleri aşarak dünyadaki teknolojiyi Türkiye’ye transfer ederek elektronik ürün ihracatında kapıyı aralamış.
Güney Kore’de yatırım yapan ilk yabancı yatırımcı olduğunu da hatırlatan Nadir, bu ülkeden Lucky Goldstar firmasının ortaklığıyla Goldstar markasıyla mikrodalga fırın ve elektrikli ev aletleri ürettiğini anlatıyor. Yine 1989’da Japon elektronik firması Sansui’nin yüzde 51’ini satın aldığını anlatırken, Tokyo borsasında hisseleri işlem gören bir firmanın satıldığı ilk yabancı olduğunun da altını çiziyor.
“Geriye dönüp baktığımda yaptıklarımdan pişman değilim çünkü yaptıklarıma inanıyordum. Ama Türk dünyası için verdiğim mücadelede yalnız kalmam beni üzmedi dersem yalan olur”
İngiltere’de yaşadığı dönemde turizm sektöründeki gelişmeleri de yakından takip etmiş Nadir. İspanya ve İtalya gibi ülkeler her yıl 30-40 milyon turiste ev sahipliği yaparken, Türkiye’nin 500 bin-1 milyon civarında kalması garibine gitmiş. Araştırmalar sonucunda o dönemde Türkiye’de suyun kalitesinin Avrupalılar açısından sıkıntılı olduğunu fark etmiş. Nadir, Türkiye’ye gelen turistlerin musluk suyu tükettiklerinde bünyeleri alışık olmadığı için çeşitli sağlık sorunları yaşadığını anlatıyor. Nadir, “Ben de bu durumdan vazife çıkararak Türkiye’nin ilk pet şişe suyunu Niksar markasıyla hayata geçirdim” diyor. Böylece Orta Doğu-Körfez ülkelerine paketli su ihracatı yapmaya başlıyor.
Konuyu sudan tarıma getiriyorum. Zira Asil Nadir, başta narenciye ürünleri olmak üzere bir dönem Türkiye’nin önemli tarımsal ihracatçılarından birisiydi.
