75,4 milyar $
75,703 milyar $
Nedir bunlar biliyor musunuz?
İkincisi Tarımsal Üretim Değeri 2023 Yılı rakamı.
Yani çiftçilerin denizden, gölden, su’dan, tarladan, bağdan bahçeden, ahırdan ağıldan, kümesten, kovandan bilumum üretim araçlarında ürettiği 500 kalemi geçkin üründen 2023 yılında elde ettiği kazanç.
Gelir diyemiyorum, kazanç.
Yani ürettiği bütün ürünlerin çiftlik kapısındaki (satış öncesi) üretim değeri.
Brüt değer.
Ya ikincisi?
2023 Yılında Perakende Gıda Sektörünün yani market ve bakkalların Gıda Ürünleri satış cirosu.
Yaklaşık 145 milyar $’lık Perakende pazarının 75,4 milyar $’ı yani ~51,7’si Gıda Ürünü satışı.
Ham ya da işlenmiş olarak.
Yaklaşık 355.500 zincir ve bağımsız market perakendecisi var.
5 ve daha fazla zincir markete sahip 200 civarında market var.
Perakendeciler, Geleneksel Bakkal/Market Perakendecileri ve Organize/ Modern Market Perakendecileri olarak tasnif ediliyor.
Modern/Organize perakendeci bakkallar; çok formatlı perakende zincirleri, indirimli bakkal zincirleri, bölgesel bakkal zincirleri ve akaryakıt istasyonu marketlerinden oluşuyor. (Şekil 1.)
Geleneksel yerel market perakendecilerinin en büyük kısmı, Türkçe ‘de bakkal olarak adlandırılan, market ürünleri satan bağımsız marketlerdir.
Ayrıca her kasaba veya mahallede taze ürünler, et, kuruyemiş/kuru gıda ürünleri ve ekmek/fırınlanmış ürünler konusunda uzmanlaşmış ayrı mağazalar vardır. Geleneksel pazar yapısındaki diğer önemli kanal, taze ürünlerin, kuruyemişlerin, balıkların ve hatta bazı tekstil ürünlerinin üreticiler ve tüccarlar tarafından satıldığı açık hava pazarlarıdır. Bunlar haftalık çiftçi pazarlarıdır ve farklı mahallelerdeki sokaklarda düzenlenir.
Geleneksel Bakkallar/marketler, 2017’den sonra sahayı Modern/Organize marketlere devretmiş durumda. (Şekil2.)
2012 yılında %65,85-%34,15 şeklinde iken 2023 yılında durum tam tersi olacak şekilde ~%35 Geleneksel Bakkal ve marketler, %65 Modern Marketler şekline dönüşmüştür.
Bu tırmanışın bir sebebi var.
Bize göre işte o sebep hem yukarıdaki tırmanışı hem de raf fiyatı ile çiftçi fiyatı arasındaki makasın açılmasının da sebebi aynı zamanda.
Buraya geri döneceğim ancak Perakendecilerin Gıda Satışlarını anlatmaya devam edelim.
Modern/Organize Perakendeci Marketlerin bu 75,4 milyar $’dan (yani ortalama kur 23,79 TL/$ üzerinden ~1 trilyon 794 milyar TL) aldıkları pay ~48 milyar $ (~1 trilyon 143 milyar TL).
Geleneksel bakkal ve satış kanallarının payı ise 25,799 milyar $ (~613,76 milyar TL).
Bakkal/market E Ticareti ise 1,555 milyar $.
Şimdi gelelim bam telin bir öncesine.
Peki kim bu Organize/Modern Marketler?
Ya da bunların içindeki ilk 10 kimler?
Yarı kamu sayılan Tarım Kredi Marketlerin 2023 yılındaki 2.148 marketini saymazsak ilk ondaki market sayısı 45.581 adet (2023). Sadece 2023’te 3.040 Adet yeni market açılmış.
Peki 75,4 milyar $’dan ne kadar pay almışlar?
Kooperatif Marketler hariç %42,1 ve 31,049 milyar $.
Peki meşhur 3 harfliler ve yan marketleri ne durumda?
38.456 adet market 3 firmaya ait.
İlk 10’nun adet olarak (kooperatif market hariç) ~%85’i.
İlk 10 içinde ciroları ise 23,381 milyar $ ve ilk 10 içindeki payı ~%75,3.
Anlaşılacağı üzere perakende market piyasasında kralların kralı dillere pelesenk olduğu şekilde üç harfliler.
