TÜİK verilerine göre üreticide son 27 aydır artan ayçiçeği fiyatları haziran ayında düştü. Yine TMO’nun açıkladığı piyasa bülteni verilerine göre 4 Temmuz’da tonu 17 bin 200 lira olan ayçiçeği tohumu fiyatı 12 Temmuz’da 16 bin 900 liraya düştü.
Ayçiçeği üretiminde önemli yere sahip Adana’da hasat başladı. Hasadın başlaması ile birlikte ayçiçeği fiyatının ne olacağına ilişkin tartışmalar da gündemdeki yerini aldı.
Bölgenin önemli kooperatiflerinden Çukobirlik yağlık ayçiçeği için 2024/2025 kampanya dönemi için bir önceki yıla göre %24,4 oranında artışla kilo başına brüt 15 lira 30 kuruş alım fiyatı açıkladı. Bu alım fiyatı çiftçi için yeterli olacak mı? Bu yazıda ülkemizde ayçiçeği üretimini ve bu yıl uygulanacak alım fiyatının çiftçilerimiz için ne anlama geldiğini değerlendirmeye çalışacağım.
Türkiye ayçiçeği tohumu üretiminde önemli yol kat etse de istenen seviyeye gelemedi. Ayçiçeği ekim alanları 1990 yılında 7,2 milyon dekar iken 2000 yılında 5,4 milyon dekara düştü. 2010 yılında bir milyon dekar artarak 6,4 milyon dekara çıkarken 2022 yılında 9,8 milyon dekar ile en yüksek seviyesine ulaştı. Üretim ise 1990 ile 2005 yıllar arasında ortalama 846 bin ton, 2006-2016 yılları arasında 1 milyon 324 bin ton ve 2017 ile 2024 yılları arasında 2,2 milyon ton oldu. Bu üretimin %10’unu çerezlik ayçiçeği üretimi oluşturuyor. 2023 yılında 2 milyon 198 bin ton ayçiçeği üretimi yapıldı. Bu üretimin %89’luk kısmı yağlık, %11’lik kısmı çerezlik ayçiçeği üretiminden oluşuyor.
Ülkemizde ayçiçeği deyince ilk akla gelen yer üretimin %33’ünü karşılayan Trakya bölgesi. 2023 yılında Edirne ilimiz 258 bin ton üretim ve %11,7’lik üretim payı ile ilk sırada yer aldı. Onu sırasıyla %11 ile Adana, %9,8 ile Konya, %9,2 ile Tekirdağ ve %8,7’lik payla Kırklareli ili takip etti. Bu beş ilimiz toplam üretimin %50,3 ünü karşılıyor.
