Çevresel sürdürülebilirlik için devletlerin kamusal alandaki düzenlemeleri yetmiyor. Şirketlerin değer zincirindeki insan hak ve çevresel riskleri gönüllük esasına göre yönetmelerini beklemek de gerçekçi değil. Kurumların sürdürülebilirlik faaliyetleri, çoğu zaman marketing’e renkli görüntüler sağlamaktan öteye gidemiyor.
Avrupa Birliği’nin (AB) planladığı “Kurumsal Sürdürülebilirlik Durum Tespiti Direktifi (CSDD)” AB Komisyonu tarafında kabul edildi. Amaç, tarım ve gıda ekosisteminin değer zincirindeki tüm şirketlerin her adımda yarattıkları çevresel etkiyi planlamak, çalışan refahını düşünmek, ölçmek/onarıcı önlemler almak / raporlamak ve iyileştirmek. Eskiden mal alırken ISO türünden belgeler isteyen şirketler, şimdi “CSDD” raporu isteyecek.
Türkiye Sınırda Karbon Düzenlemesinden korkarken CSDD yaptırımları çok daha külfetli. AB pazarında faaliyet gösteren 450 milyon euro ve üzeri ciroya sahip şirketler / AB pazarıyla iş yapan şirketler de uygulamaya dâhil. Şirketlerin 5 yıl içinde altyapısını planlaması gerekiyor. Nasıl olsa benim şirketim 450 milyon euro ciro yapmak demek yetmiyor, söz konusu ciroyu yapan şirketin tüm tedarikçileri de konunun muhatabı.
Kurallara uymayanlara cirosunun yüzde 5’i oranında ceza, kamu ihalelerinden men gibi cezalar verilecek. Türkler araya adam sokar muhtemel. Düzenlemenin içinde bolca iklim ve insan hakkı var. Anlayacağımız “yeşil yıkama/paklama” devri bitti. CSDD’nin ne olduğunu soranlara; satın aldığınız bir elmasın Gana’da tehlikeli çocuk işçiliğiyle çıkarılması örneği diyebiliriz.
Türkçe meali; Alev Alatlı’nın “İflas eden kardeşinizin evini haraç mezat almak yasaldır ama helal değildir” anlayışı diyebiliriz. Başkalarının kötü koşullarda çalışarak ve çevreye zarar verilerek üretilen mücevher de yasaldır ama helal değildir. Hesabı artık sorulacak. Türkiye’nin ilk 500’deki şirketlerinin çoğunun ticaretinin yüzde 50’si AB ile. Bakalım CSDD yaptırımlarını Türk ticareti nasıl planlayacak…
