Dünyada da Türkiye’de de ‘vegan olmak lüks’ gibi genel bir algı var. Aslında Türkiye’deki sebze, meyve ve bakliyat çeşitliliği vegan olmayı kolaylaştırıyor. Bitkisel bazlı yiyecek alternatifleri pahalı olarak algılansa da, onlar da her gün tüketilmedikleri için tahmin edildiği gibi maliyetli olmuyor. Bir üretici, bir tüketici, bir de sivil toplumcuyla konuyu masaya yatırdık.
Veganlıkla ilgili tartışmalar hiç bitmiyor. Örneğin geçen hafta, Cambridge Üniversitesi öğrencilerinin bitkisel bazlı mutfağa geçiş yapmak için oy kullandıkları haberini aldık. Cambridge bu kararı veren ilk üniversite değil. Yeni nesil, hayvanlara verilen zarara ve çevresel faktörlere daha duyarlı…
Ancak işin başka bir boyutu daha var. Dünyada bitkisel bazlı ‘et’ ürünleri piyasaya çıktığından beri ilgi görse de, beklenen büyümenin gerçekleşmediğine dair çeşitli haberler de çıkıyor. Bloomberg ve The Guardian gibi yayınlar bu yavaşlamanın sebebinin ekonomik olduğunu ifade ediyor: “Fiyatlar yüksek, ekonomi kötü.”
Peki Türkiye’de durum nedir? Bir süredir gündelik yaşantımızda daha çok yeri olan bitkisel sütler malum, normal süte göre daha yüksek fiyatlı. İnternetten vegan köfte alternatiflerine bakalım: 150 gram 85 TL, başka bir markada 250 gram 165 TL. Aynı markette 250 gram gerçek köftenin 150 TL olduğunu görülüyor, yani aynı civarlarda… Bu konuda daha fazla bilgi almak için bilenlere sorduk, vegan olmak daha mı pahalıya mal oluyor?
Ebru Arıman: Türkiye Vegan Derneği (TVD) Başkanı
Türkiye’de vegan alternatiflere erişim zor mu?
Özellikle Ege ve Akdeniz mutfağının bitkileriyle zengin mutfağımız, ülkemizde vegan alternatiflere erişim anlamında büyük kolaylık sağlıyor. Hatta birçoğumuz gün içerisinde birbirinden farklı vegan alternatifler tükettiğinin belki farkında bile değil. Bunun yanı sıra ikame ürünler olarak adlandırdığımız, hayvansal ürünlerin tat/doku/kullanım alanı olarak vegan muadilleri; örneğin süt ürünlerine ya da et ürünlerine alternatif olarak geliştirilen ve özellikle geçiş sürecinde birçok kişinin kullandığı ürünler ülkemizde henüz gelişmekte olan bir pazar. Bu tür ürünler ithal pazar alternatiflerinin de etkisiyle kimi zaman daha pahalı gibi görünse de aslında artık ulaşılabilir seviyelerde bir üretim hacmine ulaştı. Ülkemizde vegan ürünler konusunda açık ve yerleşik bir mevzuatın bugüne kadar oluşturulmamış olması, yasal boşluklarla üretim ve ihracat konusunda birtakım zorlukları da beraberinde getirdi. Ancak bu alanda yakın zamanda yürürlüğe girecek bir düzenleme olduğunu da biliyoruz.
