Dünyada buğday fiyatları 200 doların altına gerilirken, Türkiye ise 2024 sezonuna yüksek stokla giriyor. İklim şartlarının iyi geçmesi durumda rekoltenin yüksek olacağı ve bu defa da bolluğun fiyatlar üzerinde olumsuz etki yapacağı belirtiliyor.
Dünyada tahıl ambarı olarak nitelendiren Karadeniz havzasında buğday fiyatların yüksek stok ve yeni hasat sezonunda beklenen üretim artışının etkisiyle 2020 yılı seviyesi olan 200 doların altını gördü.
Üretici ülkelerdeki yüksek stokların ve yeni hasat sezonunda beklenen üretim artışının fiyatlarda düşüşü tetiklediğini belirten sektör temsilcileri, Türkiye’de iklimsel şartların iyi gitmesi, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) yüksek stok devri ve üretimdeki artışla oluşacak arz fazlasıyla yeni bir krizin oluşması bekleniyor.
Fiyatların son dönemde gerilemesine temel neden olaraksa alıcı ve satıcı ülkelerdeki yüksek devir stoklarının yanı sıra yeni hasat ile beklenen yüksek üretim rekoltesi gösteriliyor.
Temsilcileri, Türkiye’de yüksek girdi maliyetlerinden dolayı buğday fiyatlarının dünyanın üzerinde olacağını belirtiyorlar. Türkiye’de 6,7 milyon hektarlık ekim alanıyla birinci sırada bulunan buğday üretimi, iklimsel bir olumsuzluk yaşanmaması halinde 2023’te yakalanan 22 milyon tonun üzerinde bir rekolte tahminleri de yapılıyor.
TMO’nun 2023’te üreticiden ton başına kırmızı ve beyaz sert ekmeklik buğdayı 8.250 TL, makarnalık buğdayı 9.000 TL’den almış ayrıca 1.000 TL destek verdi ve yaklaşık 13 milyon tonluk alım yaptı. Kendi depolarının yanı sıra lisanlı depolara da ürün koydu. Yeni sezon öncesi elindeki yüksek stoku eritmek için uluslararası ihaleye çıkan TMO, 11 Mart’ta yaptığı 150 bin tonluk makarnalık buğday ihracatı için gelen 270 ile 300 dolar arasındaki fiyat tekliflerini düşük olduğu gerekçesiyle ihaleyi onaylamadı.
Yaklaşan yeni hasatla birlikte sektör temsilcileri, yüksek girdi maliyetleri ve üretimin azalmaması için buğdayın ton başına fiyatının en düşük 11.500 TL, en yüksek 12.000 TL artı 2 TL destekleme primli fiyat bekliyor. Daha önceki kıtlık yıllarını dengeli yöneten TMO, son 2 yıldır bolluk yıllarını yönetmeye çalışıyor.
Planlı üretim üzerinde çalışılıyor
Diğer yandan, buğdayda oluşacak arz fazlası üretim artışının düşük fiyat krizin yol açabileceği hususu üzerinde de duruluyor. Geçtiğimiz hasat sezonunda mısır üretimindeki maliyet artışları ve 9 milyon tonluk rekolteye rağmen TMO sadece yüzde 5.3’lik artışla 6.000 TL alım fiyatı açıklanmıştı. Düşük fiyatlardan dolayı mısır ekim alanlarında yüzde 25’e varan azalma yaşandığını belirtiliyor.
Temsilcileri, buğday fiyatında yüksek maliyetlere rağmen böyle bir yol izlenmesinden de endişe duyuyor. Temsilciler, planlı üretimin önemine dikkat çekiyor. Daha önce DÜNYA’ya konuşan Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, verimli, kaliteli, sürdürülebilir bir üretim ve kayıtlılığı sağlayacak “planlı üretim” programını eylül 2024’te 81 ilde topyekun hayata geçirmek hedefiyle çalıştıklarını aktarmıştı.
