Yılın ilk iki ayında AB ülkelerinin gıda güvenliği gerekçesiyle sınırdan geri gönderdiği her beş üründen biri Türkiye menşeli. İade edilen ürünlerde aflatoksin limitini 38 kat aşan kuru incirler de var, pestisit sınırını 30 kat aşan mandalinalar da.
Türkiye’nin 2023 boyunca Avrupa Birliği’ne (AB) ihracatından 215 kalem ürün sağlık için riskli olduğundan iade edilmişti. AB’nin ithal ettiği ürünler, Avrupa Komisyonu’na bağlı Rapid Alert System For Food and Feed (RASFF/Gıda ve Yem İçin Hızlı Uyarı Sistemi) adlı gıda güvenliği aracınca izleniyor ve bildiriliyor. Ve RASFF bildirimlerine göre 2024’te bu iadeler ivmelenerek artacak gibi duruyor. Hakkında bildirimde bulunulan 82 kalem üründen 54’ü Türkiye’ye geri gönderildi bile. Yani yılın ilk iki ayında geçtiğimiz 12 ay boyunca yapılan iadelerin dörtte birine şimdiden ulaşıldı.
Her beş iadeden biri Türk ürünü
1 Ocak-26 Şubat arası RASFF tarafından Türkiye menşeli ürünlere yapılan bildirim sayısı 82. Sistemde bildirimi olan toplam ürün sayısı ise 762. Bunların 250’si menşe ülkelerine geri gönderildi. Özetle Türkiye ihracı ürünler toplam bildirimlerin yüzde 10.7’lik kısmına denk gelirken iadelerin yüzde 21.6’lık bir bölümünü teşkil ediyor. Ayrıca 2023’e kıyasla bildirimde bulunulan ürün sayısına iade edilen ürün sayısının oranı da artış gösterdi. Geçen yıl 358 bildirimli üründen 215’i, yani yüzde 60’ı Türkiye’ye iade edilmişti. 2024’ün ilk iki ayında ise 82 üründen 54’ünün iadesiyle bu oran yüzde 65.8’e yükseldi.
Zehirli küf mantarları
Türkiye’ye ciddi sağlık riski nedeniyle iade edilen 54 ürün kaleminde yarısının yani 27 iadenin gerekçesi aflatoksin limitinin aşılması. Bir küf mantarı olan ve muhafaza koşullarına dikkat edilmediğinde kolayca gıdalara bulaşabilen aflatoksin gerekçeli iadede 13 kuru incir kalemiyle Fransa öne çıkıyor. Almanya’nın iade ettiği kuru incirlerde ise limit aşımı dikkat çekici: 38 kat daha fazla. 10 mikrogram/kg olan aflatoksin limitine karşın Türkiye’den ithal edilen kuru incirlerde aflatoksin ölçümü 388.9 mikrogram/kg’ye varıyor. İtalya’nın aflatoksin gerekçeli iadelerinde yer alan ürün ise Antep fıstığı. Antep fıstığında aflatoksin limiti 10 mikrogram/kg. Türkiye’den gönderilen Antep fıstıkları ise sınırı tam 12.7 kat aşmış.
Limitten 30 kat fazla pestisit kalıntısı
En çok öne çıkan aflatoksin iadelerini 21 kalem üründe iade gerekçesi olarak pestisit kalıntıları takip ediyor. Hırvatistan ve Yunanistan’ın yaptığı 3 iade haricinde kalan 18 kalem ürün sağlığa ciddi risk oluşturduğu için Bulgaristan tarafından Türkiye’ye geri gönderildi. Türkiye menşeli mandalinada Bulgaristan’ın ölçtüğü pestisit kalıntısı, limitin 30 kat üstünde. Sınır 0.01 mg/kg fakat mandalinalarda saptanan kalıntı miktarı 0.3 mg/kg’yi buluyor. Biberde ise 0.6 mg/kg olan sınıra karşın rastlanan pestisit kalıntısı miktarı 3.5 kattan daha fazla yani 2.19 mg/kg’ye varıyor. Yafa portakalı ve limon da Bulgaristan tarafından Türkiye’ye geri gönderilen diğer ihracat ürünü kalemleri arasında.
