Dr. Mark Hyman: Merhaba. Bu hafta vegan beslenmeyi ele alacağız. Odak noktamız ise Stanford Üniversitesi’nde yapılan ve JAMA tıp dergisinde yayınlanan, hatta Netflix’te “Ne Yersen O’sun: İkizlerle Bir Deney” adlı belgesele konu olan çalışma olacak.
Çokça gündeme gelen bu çalışmaya 22 tek yumurta ikizi denek olarak katıldı. Her ikizden biri vegan, diğeri hepçil beslendi. Vegan beslenmenin daha sağlıklı olduğu kanaatine varıldı. Ancak sonuçlar söylendiği kadar net değil.
Araştırmanın tam adı “Tek Yumurta İkizlerinde Hepçil ve Vegan Beslenmenin Kalp ve Metabolizmaya Etkilerinin Karşılaştırılması”. Beslenme araştırmalarında iki temel yöntem vardır. Birincisi popülasyon çalışmalarıdır. Bu tarz çalışmalarda bir grup insan yıllarca izlenir. Alışkanlıkları, davranışları, diyetleri takip edilir ve bunların belli hastalıklarla ilişkisi olup olmadığına bakılır. Sonuçta bir bağıntı kurulur ancak bu bir nedensellik ilişkisi olmaz. İkinci yöntem ise kontrollü deneydir ve daha net bir neden-sonuç ilişkisi kurmaya yöneliktir. İkizlerle ilgili araştırma bu açıdan doğru yöntemi izliyor.
Öte yandan gözlem verilerine bakınca kafa karıştırıcı çok fazla unsur içerdiği görülüyor. Örneğin yaşam tarzı alışkanlıklarını değerlendirmek çok zor. Diyelim ki kişi et yiyor ve kalp hastalığı, kanser, felç veya ölüm riski yüksek. İyi ama diğer alışkanlıklarını bilmiyoruz. Örneğin sigara içiyor mu? Çok mu içki tüketiyor? Nasıl besleniyor? Tüm bunlar sonuçları etkiliyor ve kontrol edilmeleri çok zor. Dolayısıyla hiçbir şeyi kanıtlamış olmuyor. Bunun için daha uzun vadeli, rastgele seçilmiş deneklerden oluşan araştırmalar gerekli. Kısa vadeli deneyler işe yarayabilir ama mevcut çalışma sadece sekiz haftayı kapsıyor. Bu çok kısa bir süre.
Örneğin birine ultra işlenmiş gıdalarla dolu standart Amerikan diyetini bıraktırıp vegan diyete geçirirseniz kısa vadede çok daha iyi olacağına şüphe yok. Ancak bazı besinler açısından eksik kalan bir diyetin yıllar, hatta on yıllar içindeki etkilerini görmek şart. Açıkçası ben hekim olarak böyle hastaları sürekli görüyorum. Vegan beslendiği için demir, D vitamini, Omega-3 ve daha birçok besin eksikliği yaşayan çok kişi var.
