Yeme biçimlerine dair ezberlerimizi yeniden düşünmek iyidir.
Sloven filozof Slavoj Zizek, modern çağın Sokrates’i olarak görülür. Temelde, “Zizek kimdir” sorusuna verilebilecek birçok yanıt vardır: Filozof, psikanalist, yazar, profesör ve kültür eleştirmeni. Onu bir kalıba oturtmak zordur. Her an her yerdedir, her konuda söyleyecek onlarca şeyi vardır. İnançlarımızı, fikirlerimizi sorgulatmayı sever mi sevmez mi, bilinmez. Ama söylenemeyeni söylüyor olması bir yerlere dokunur. Zaten dediklerinin ne kadarını anladığımız ayrı bir muammadır.
Aslında Zizek’in birebir yemek temalı, söylemleri-çalışmaları bulunmasa da, yemeğin kültürel dönüşümüne dair vurguladığı ilginç noktalar var.
Mesele sadece üzerine düşünebilmektir. Mutlak doğrular yaratmaya ya da reddetmeye gerek yoktur. Can Semericoğlu’nun da söylediği gibi Zizek’in fikirlerine “yamuk bakmak” yeterlidir. Yeme biçimlerine dair ezberlerimizi yeniden düşünmek iyidir çünkü.
Zizek, hayatımızı zevkli ve anlamlı kılmak için tükettiğimizi söyler. Yemek bir semboldür. Yaşam tarzını temsil eder. Ne yediğimiz ya da ne yemediğimiz basit ve tesadüfi seçimlerle ilgili değildir. Kültürel kapitalizmin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Sistem bize neyi satın almamız gerektiğini dayatır. İdeal olanı tüketerek, ideal yaşam biçimlerine ulaşmaya çalışırız. Markette ya da restoranda satın aldığımız şey aslında yemek değil, onun simgelediği yaşam tarzıdır. Basit gibi görünen seçimlerimizin özünde bir kimlik yaratma çabası vardır.
Bugünlerde yediğimiz şeylerin “sağlıklı” olması çok önemli. Peki, sağlıklıyı belirleyen ne? Sistem kendi içinde sağlıklı ve sağlıksızı sürekli tekrar tekrar üretiyor. Bizim için neyin sağlıklı neyin sağlıksız olduğu birileri tarafından belirleniyor, diğer taraftan bu ayrımı kendi kendimize yaptığımıza inandırılıyoruz. Yemekten zevk almamız onun ne kadar “sağlıklı” olduğuna bağlı. Kafeinsiz kahve, şekersiz kek ya da yağsız çikolata var artık hayatlarımızda. Tüm bu tercihler bir yaşam biçimine dahil olmamızı ve bir sınıfa katılmamızı sağlıyor.
