1950’lerde kara sabanla mücadeleden zaferle çıkan traktör, bugünlerde hafriyat kamyonlarına karşı alan savunması yapıyor
Zihnimde bir karikatür var. Ama çizeri konusunda emin değilim. Turhan Selçuk ile Ferruh Doğan arasında gidip geliyorum. Ya Ferruh Doğan’ın Asrileşen Köy, ya da Turhan Selçuk’un Söz Çizginin albümünde yer alıyordu.
Her iki kitap da elimin altında olmadığı için kesin bilgi veremiyorum. Bulsam bile izinsiz paylaşamayacağım için tarif etmek zorundayım. Karikatürde kara sabana koşulan bir öküz ile traktör karşı karşıya gelmiş, toslaşıyordu.
* * *
Turhan Selçuk da Ferruh Doğan da, “1950 kuşağı” diye anılan karikatürün altın çağının sanatçılarıydı. Hem çizgide hem de anlatımda karikatüre yeni bir boyut getirmişlerdi.
Malum, 1950’li yıllarda sadece karikatürde değil, sayısız alanda büyük dönüşümler yaşandı. Buna “tarımda makineleşme” denilen vaka da dahildir. Vakanın “lokomotif”i de traktördür.
Traktörün Türkiye serüveni için daha önce de sözünü ettiğim 100 sene 100 nesneprojesine, Sinan Yıldırmaz’ın makalesine göz atalım.
“… Marshall Planı ile Türkiye’nin ekonomik tercihlerinin yeniden şekillendiği ve Türkiye’nin bu yolla daha tarıma dayalı bir ekonomik kalkınma stratejisini tercih ettiği söylenebilir (…) II. Dünya Savaşı sonrası dönemde, Türkiye’nin Marshall Yardımı üzerinden elde ettiği traktör miktarı daha önce hiçbir dönemde görülmemiş büyüklüğe ulaşmıştır. O dönemde Türkiye tarımında kullanıma girecek yaklaşık kırk bin traktör, üretimin emek yoğun niteliğini de etkileyecek bir düzeydedir…”
Silivri’ye bağlı Akören köyünde traktörler
* * *
Tarımda makineleşme binlerce yıldır kullanılan öküzleri geri plana itti. Yukarıda tarif ettiğim karikatür de onu anlatıyordu.
Lakin dün o “muharebe”den muzaffer çıkan traktör, bugünlerde hafriyat (ve beton) kamyonlarına karşı alan savunması yapmakta. Benim çizimim de onu anlatmaya çalışıyor.
https://www.t24.com.tr/yazarlar/aydan-celilk/traktor-kamyon-meydan-muharebesi,42636
