Instagram’da 300 milyondan fazla kullanılan bir etiket #foodporn; yani “yemek pornosu”na hızla yoğunlaşan bu ilginin nedeni nedir? Sosyolog Dr. Erhan Akarçay’a göre, yemekle ilişkimize bakmak topluma dair çok şey söylüyor; eriyen peynir görüntüleri bile!
Instagram veya Tik Tok kullanan herkes günde birkaç kez denk geliyordur yemek videolarına. Ama ben sıradan yemek videolarından bahsetmiyorum. Özellikle sulu, akışkan, değişik yemeklerin fotoğraf ve videolarını paylaşmak artık trend oldu. Kimisi acayip hareketlerle yemek yaparken videolarını paylaşıyor, kimi uzun uzun yemeği yediği anları… Nerdeyse hepsinin ortak noktası da kullanılan etiket: #foodporn. Bu etiketle Instagram’da şimdiye kadar 300 milyondan fazla gönderi paylaşılmış. Her geçen gün sayı artıyor. Gönderilerin altı beğeni ve yorumlarla dolu.
Hem dünyada hem de Türkiye’de yemek pornosu çılgınlığı bir süre daha sosyal medya gündemini işgal edecek gibi. Böyle olunca sorular da peş peşe geliyor: Mesele sadece sosyal medya mı? Daha önce de yok muydu #foodporn meselesi? Veya bu, gerçekten de bir çılgınlık mıdır? Neden başka insanların yemeklerini izlemekten keyif alıyoruz? Ne yediğini söylemenin ayıp sayıldığı günlerden, her yemeği teşhir ettiğimiz günlere nasıl geldik?
Bütün bu soruları ve fazlasını sosyolog Dr. Erhan Akarçay’la konuştuk. Türkiye’de yemek sosyolojisi üzerine çalışan az sayıda isimden biri olan Akarçay, meselenin sadece sosyal medyayla alakalı olmadığını, yemekle ilişkimize bakmanın topluma dair de çok şey söylediğini anlattı.
“Yemek, erotizm ve cinsellik iç içe geçiyor”
-Sıfır noktasından başlarsak, nedir bu yemek pornosu?
Sosyal medyanın toplumun merkezini neredeyse işgal etmesiyle beraber, #foodporn etiketi ve kavramını daha fazla görmeye başladık. Sosyal medyada en çok paylaşılan ve beğeni alan gönderiler arasında yer alıyor. Food porn kavramının tarihi de çok eski değil ama sosyal medya öncesi döneme dayanıyor. 80’lerden itibaren akademik literatürde görmeye başladığımız bir kavram. Tam olarak ne olduğundan ziyade aslında neden böyle bir şeye ihtiyaç duyulduğu ve nasıl ortaya çıktığına dair bir şeyler söylemek lazım. Yemekle pornografinin yakın bir ilişkisi var. Özellikle yemek dediğimiz şey, cinsel arzuyu anıştıracak, anımsatacak bir dolu malzeme ile çok yakından ilişkili. Cinselliği anımsatan çok fazla imge taşıdığı için, insanların da üzerine çok konuştuğu ve ilgisini çeken bir şey haline geliyor.
-80’lerde sosyal medya yokken, yemek pornosu var mıydı?
Tabii ki. Bu mesele sosyal medya ile hayatımıza girmedi. Yemeklerin pornografik bir şekilde, erotizmin sınırlarını da aşan imgelerle sergilenmesini reklamlarda, dergilerde, kitaplarda, filmlerde zaten görüyorduk. Nispeten yakın dönemden bir örnek, “food porn” denen hadisenin ne olduğunu iyi anlatabilir. Masters of Sex dizisi vardı bir dönem. O dizinin intro’su tipik bir örnek. Çünkü doğadaki bir sürü bitkiden, yiyecekten yola çıkarak seks ve cinsel arzuyla nasıl ilişkili olabileceklerini gösteren bir örnek. Hayal gücümüzü çalıştırarak, doğrudan göstermeden zihnimizde bir şeyler yaratıyor. Göstergebilimin imkanlarından faydalanarak bu görüntüleri incelediğimizde; bugün hâlâ birçok endüstriyel gıda firmasının reklamlarında cinselliği ve cinsel arzuyu çağrıştıracak imgeleri kullandığını çok net bir şekilde görüyoruz. İmgelerin yanı sıra sözcükler, bazen bir ses, bazen yaratılan ortamla yemek ve cinsellik iç içe geçiyor.
