Dünya Bankası, 7 Ekim’de Hamas’ın İsrail’e saldırısı ile başlayan Orta Doğu’daki çatışmanın tırmanması halinde, petrol ve gıda fiyatlarındaki artışla küresel emtia piyasalarında “çifte şok” yaşanabileceği uyarısında bulundu. Raporda, “Gazze’deki savaşın etkisi şu anda sınırlı ancak enerji piyasasındaki çalkantılar gıda güvensizliğini yoğunlaştırabilir” denildi.
Dünya Bankası’nın küresel emtia piyasalarına ilişkin üç aylık raporunda, küresel ekonominin büyük bir petrol fiyatı şokuyla başa çıkma konusunda 1970’lerdekinden çok daha iyi bir konumda olsa da, Orta Doğu’daki son çatışmanın tırmanması, bu durumda aksamalara neden olabilecek.
Petrol ve gıda fiyatlarında çifte şok uyarısı!
Rapora göre, Gazze’deki krizin tırmanması halinde ilk şok petrol fiyatlarında yaşanacak ve petrolün varil fiyatı 157 dolara kadar yükselebilecek. Raporda, Gazze savaşının başlamasından bu yana petrol fiyatlarının yüzde 6 arttığı, tarımsal emtia, çoğu metal ve diğer emtia fiyatlarının ise “neredeyse hiç değişmediği” kaydedildi.
Savaşın devam etmesi halinde emtia piyasaları bu kez gıda fiyatlarındaki artışla ikinci bir şok yaşayabilecek.
Dünya Bankası’nın beklentileri
Dünya Bankası, küresel petrol fiyatlarının bu yılın son üç ayında varil başına ortalama 90 dolar ve yavaşlayan ekonomik büyümenin talebi azaltmasıyla 2023 yılında ortalama 81 dolar olmasını bekliyor.
Emtia piyasasının geri kalanı için fiyatların 2025 yılında istikrara kavuşmadan önce gelecek yıl toplamda yüzde 4,1 oranında düşeceği tahmin ediliyor.
Artan arz nedeniyle tarımsal emtiaların gelecek yıl daha ucuz olması; baz metal fiyatlarının da 2024 yılında yüzde 5 oranında düşmesi bekleniyor.
“Dünyada gıda güvensizliği artacak”
Dünya Bankası baş ekonomisti ve kalkınma ekonomisinden sorumlu kıdemli başkan yardımcısı Indermit Gill, “Eğer çatışma tırmanırsa, küresel ekonomi on yıllardır ilk kez ikili bir enerji şokuyla karşı karşıya kalacaktır. Bu sadece Ukrayna’daki savaştan değil, aynı zamanda Orta Doğu’dan da kaynaklanacak” değerlendirmesini yaptı.
Dünya Bankası Baş Ekonomist Yardımcısı ve Beklentiler Grubu Direktörü Ayhan Köse de, “Daha yüksek petrol fiyatları, kaçınılmaz olarak daha yüksek gıda fiyatları anlamına gelir. Eğer ciddi bir petrol fiyatı şoku yaşanırsa, bu durum pek çok gelişmekte olan ülkede zaten yüksek olan gıda fiyat enflasyonunu daha da yukarı çekecektir. Son çatışmanın tırmanması sadece bölgede değil, tüm dünyada gıda güvensizliğini artıracaktır” diye konuştu.
Hükümetlerin gıda ve gübre ihracat yasakları gibi ticari kısıtlamalardan kaçınmaları gerektiğinin altını çizen Banka, bu eylemlerin fiyat dalgalanmalarını yoğunlaştırabileceği ve gıda güvensizliğini artırabileceği uyarısı yaptı.
