Küresel zeytinyağı piyasaları can çekişiyor. Nedeni, Akdeniz’i kavuran sıcak dalgaları ve bu yüzden çıkan orman yangınları… Son raporlar, pazarın yaşadığı sıkıntıları ortaya koyuyor: Avrupa’daki zeytinyağı üretimi bu yıl, son 5 yıllık ortalamaya kıyasla yüzde 30’dan fazla düşecek.
Avrupa’yı kavuran sıcaklar, kuraklık ve orman yangınları, küresel zeytinyağı pazarını vurdu. “Cehennem sıcakları” zeytinyağı üretimini azalttı, fiyatları patlattı. Dünyaca ünlü CNN Televizyonu, “Aşırı sıcaklar ve kuraklık, sektörü krize sürüklediği için zeytinyağının başı belada” başlığını verdiği dosya haberinde pazarın yaşadığı zorluğu şöyle dile getirdi: Dünyanın en büyük zeytinyağı üreticisi olan İspanya’da üretim 620 bin metrik tona düştü.
Son beş yıllık ortalaması 1.3 milyon metrik tondu! Mintec araştırma kuruluşundan Kyle Holland’a göre, düşüşün nedeni şu: “Zeytin ağaçları, çok sıcak olduğunda nemden tasarruf etmek için meyvelerini düşürürler. Çok yüksek sıcaklıklar, özellikle ilkbaharda, çiçeklenme döneminde, tehlikelidir.” Dünyaca ünlü zeytinyağı markası Filippo Berio’nun İngiltere merkezinin Genel Müdürü Walter Zanre de nisan ayından bu yana Güney Avrupa’yı kavuran sıcaklıklara dikkat çekti: “İspanya, İtalya ve Yunanistan’da termometreler 40 dereceleri gördü.
Avrupa zeytinyağı üretiminin 700 bin metrik tona düşmesi bekleniyor. Bu beş yıllık ortalamadan yüzde 30’dan az bir rakam.” Uluslararası Zeytin Konseyi’nin bir sözcüsü de “İklim değişikliğinin bir sonucu olarak karmaşık bir durumla karşı karşıyayız” derken, Ekim 2022 ile Eylül 2023 arasındaki küresel zeytinyağı üretiminin yüzde 20 oranında düşeceğine işaret etti.
İtalyan çiftçiler derneği Coldiretti’nin Ekonomi Müdürü Lorenzo Bazzana da önce zeytin dışındaki ürünlere dikkat çekti: “Bu yaz sıcak, kuraklık ve sellerle boğuşan İtalya’da meyve mahsullerı ağır darbe aldı. Kiraz hasadı yaklaşık yüzde 60, şeftali ve nektarin hasadı yüzde 30 ve kayısı hasadı ise yaklaşık yüzde 20 azaldı.
Doludan zarar gören ve güneşten kavrulan domateste de durum iç açıcı değil!” Bazzana daha sonra küresel veriler açıkladı: “Hindistan’da domates fiyatları yüzde 400 arttı. Ülkedeki McDonalds’lar temmuzda, Burger King’ler de ağustos ayında hamburgerlerinden domatesi çıkartmak zorunda kaldı.
ABD’nin güney va batısında da buğday, pamuk, mısır ve soya fasulyesi mahsulleri de kötü biçimde etkilecek.” “Mahsuller, susuz bir atmosfer ile kuru toprak arasında sıkışıp kalıyor ve bu kalıcı hasarlara yol açıyor” diyen Dartmouth Üniversitesi’nden iklim araştırmacısı Corey Lesk ise küresel gıda sistemine “acilen değişim” çağrısı yaptı: “Gıda piyasası bugüne kadar artan sıcak yazlara dirençliydi. Ancak aşırı hava olayları, iklim öngörülerinden daha hızlı hareket ediyor. Artık iklim riskleri çok büyük. Gıda piyasası oyunun tamamen değişeceği evreye ulaşmış durumda.”
