Çukurova’da ayçiçeği ekimleri özellikle susuz kıraç bölgelerde buğdaya alternatif olarak ekilmekte ve her yıl da getirisinden dolayı ekim alanı artmaktadır. Bu yıl Adana’da yaklaşık olarak 750 bin dekar ayçiçeği ekiminden, ilkbahar yağışlarının da olumlu etkisiyle 240 bin ton civarında rekolte beklemekteyiz.
Ancak bu yıl buğday, arpa ve mısırda 30 Nisan 2023 tarihine, ayçiçeği çekirdeği ve ham ayçiçek yağında ise 31 Mayıs 2023 tarihine kadar gümrük vergileri sıfır olduğu için, sanayiciler tedariklerini yurt dışından yaparak, hasata tüm ürünlerde devir stoku ile girmişlerdir. Yurt dışı emtia fiyatlarının düşmesi ve gümrük vergilerinin yükseltilmesinde geç kalınmış olması, maalesef buğday, arpa ve ayçiçeğinde hasada depo ve siloların dolu olarak girmemize neden olmuş ve hasat zamanı iç talebi ve fiyatları da düşürmüştür.
Bunun yanında ayçiçeği yağı fiyatlarında yaşanan düşüşlerin devam edeceği beklentisi ile yağ sanayicilerimiz; hasatta piyasaya girmekten ve fiyat vermekten, mal almaktan çekinmektedir. Bu nedenle de şu anda Adana’da talebin çok az olduğu ayçiçeği piyasasında fiyatlar 43% randıman için 10-11 TL arasında değişmektedir. Halbuki geçen yıl Adana’da çiftçinin fiyat beklentisi 14 TL idi ve Çukobirlik 10.30 TL olarak açıkladığı ilk fiyatı önce 10.80’e ve en son Ağustos ayında ise 11.25 TL’ye yükseltmişti.
Tüm bu olumsuzlukların yanında finansmana ulaşmakta zorluk çeken ve özel bankalardaki kredileri kapalı olan sanayiciler mal alımı için yeterli kaynak bulamamaktan da şikayet etmektedir.
Yem sanayiinde ise yem üretimi ve satışlarının; inek kesimleri ve maliyetler nedeniyle üreticilerin beslemede tasarrufa gitmelerine dayalı olarak geçen yılla karşılaştırıldığında geriye gittiği ve bu nedenle de buğday, arpa, mısır ve ayçiçeği gibi ürünler ve artıklarının yem sanayiinde kullanım talebinde düşüşler gözlenmektedir.
Bu nedenle ayçiçeği hasadının Adana’dan başladığı bugünlerde, ülke genelinde hasadın başlayıp fiyatların çiftçi açısından olumlu düzeyde oluşması ve piyasanın çalışması için aşağıdaki önlemlerin acilen alınması gerekmektedir;
1- Ayçiçeği fiyatlarına müdahale edecek kamu kurumu olmadığından Trakya Birlik, Çukobirlik ve Antbirlik gibi tarım satış ve kredi kooperatifleri aracılığıyla fiyat açıklanarak mal alımına gidilmesi ve bu kooperatiflere kamu bankaları aracılığıyla finansman sağlanması
2- İthal ayçiçeği çekirdeği ve ham yağı için referans fiyat belirlenerek bu fiyat üzerinden gümrük vergisi uygulanması
3- Sanayici ve tüccarların depolarında yaklaşık 3-4 aylık ithal ürün stoku olduğundan, bu stoğun bitimindeki mal tedariği için, yerli mal alan sanayiciye 3 aylık uygun faizli kredi imkanı tanınması
4- Geçmiş yıllarda çeltikte ve ayçiçeğinde uygulanan ve çok etkili olan, yerli mal alımının %50’si kadar gümrüksüz ithalat izni verilmesi
5- DİR kapsamında ihraç kaydıyla ithalata yerli mal alım şartı getirilmesi
6- Ayçiçeği çekirdeği ve ham yağı ithalatı üzerindeki maksimum düzeyde olan gümrük vergisi oranlarının yanında ton başına sabit miktarda da ilave vergi konulması
Saygılarımızla,
Mutlu Doğru
Adana Çiftçiler Birliği Başkanı
