Hakan Okçal
Süreç bizi Ukrayna’yı veya Rusya’yı karşımıza almamızı gerektirebilecek durumlarla karşılaştırabilir. “Tarafı olmayan bertaraf olur” demeden iki ülke arasında bitaraf kalmamız gerekiyor.
Ukrayna ve Rusya’nın başta tahıl olmak üzere, tarım ürünlerini ve bunların türevlerini Karadeniz üzerinden dünya pazarlarına serbestçe nakletmelerine olanak sağlayacak olan anlaşma(lar) 22 Temmuz Cuma günü Dolmabahçe Sarayı’nda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın huzurunda, Savunma Bakanı Akar, BM Genel Sekreteri Guterres, Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Ukrayna Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov tarafından imzalandı.
TARAFLAR AYRI METİNLERE İMZA ATTILAR
Ukrayna ve Rusya içerikleri aynı olmakla birlikte ayrı kağıtlara imza attılar. Ukrayna topraklarını işgal eden saldırgan Rusya ile aynı metni imzalamak istemedi. Ukrayna tarafında imzalayan yetkilinin Altyapı Bakanı olması, anlaşmanın siyasi veya askeri içerik taşımadığı, sadece ekonomik ve teknik bir değeri olduğu yolunda bu ülkenin tavrını çok açık şekilde ortaya koydu.
Buna karşılık Türkiye ve Rusya Savunma Bakanları tarafından imzalanması, anlaşmanın askeri ve siyasi boyutu olduğuna kuşku bırakmıyor. Nitekim belgenin içeriğinde de bu konuda önemli hükümler var.
Rusya imzaladığı anlaşma uyarınca 120 gün boyunca Ukrayna’nın Odesa ve bağlı limanlarından (Pivdennyi ve Chornomorsk) üçüncü ülkelere başta tahıl olmak üzere gıda malzemeleri sevkiyatını engellemeyeceğini, gemilere ve liman tesislerine bu süre zarfında askeri saldırıda bulunmayacağını taahhüt ediyor. Rusya esasen Ukrayna’nın (kalan) Karadeniz limanlarına Ukrayna’nın iddialarının aksine denizden askeri muhasara uygulamadığını, Ukrayna gemilerinin bizzat kendisi tarafından limanlara mayın döşenmesi nedeniyle nakliyat yapamadıklarını iddia ediyor. İsteyen inanır, isteyen inanmaz, iddia bu.
Ukrayna anlaşma uyarınca gemilerin giriş çıkışına imkân tanıyacak ölçüde limanların girişlerindeki mayınları kısmi olarak temizleyecek. Ancak Karadeniz kıyılarındaki tüm mayınların temizlenmesi söz konusu değil. Rusya, anlaşma süresi boyunca liman tesislerine saldırıda bulunmayacağı gibi, mayınların temizlenmesinden yararlanarak limanlara denizden operasyon yapmamayı da taahhüt ediyor.
