IFOAM Dünya Organik Kongresi’nde “Gıda Toplulukları Oluşturmak”
Geçtiğimiz Ekim ayında, Buğday Derneği ev sahipliğinde İstanbul’da düzenlenen 18. IFOAM Dünya Organik Kongresi’nin öne çıkan konularından birisi de Katılımcı Onay Sistemleri ve Gıda Toplulukları konusuydu. IFOAM KOS (Katılımcı Onay Sistemi) Koordinatörü Cornelia Kirchner, IFOAM bülteni için kongre ve ön konferans izlenimlerini yazdı.
KOS (Katılımcı Onay Sistemleri), geçtiğimiz Ekim ayında İstanbul’da düzenlenen 18. IFOAM Dünya Organik Kongresi’nin öne çıkan konularından biriydi. Kesinlikle KOS bakımından en göze çarpan; Buğday Derneği, URGENCI, IFOAM ve DBB (Ankara merkezli bir KOS oluşumu) tarafından ortaklaşa düzenlenen ve 170 civarında katılımcıyı toplayan “Gıda Toplulukları Oluşturmak” adlı ön konferanstı. KOS ve Topluluk Destekli Tarım (TDT) ile ilgili deneyimleri paylaşıp değiş-tokuş etmek için her kıtadan temsilci bulunuyordu.
IFOAM başkanı Andre Leu, çiftçilerin güçlendirilmesini ve çiftçi mülkiyetini vurgulayarak ön konferansın açılışını yaptı. Leu şöyle konuştu: “Doğru olan tek bir model yok. Bugün de pek çok model duyacağız, hepsi gerekli ve hangisinin en iyi olduğunu seçmek çiftçilere kalmış. Bu TDT mi, Teikei mi, KOS mu? Kooperatif mi, yoksa çiftçi pazarı mı? Kullanabileceğimiz çok sayıda örnek var. Ancak önemli olan, hepsinde biz çiftçilerin etkin rol alması. Tedarik zincirini kısaltmalı ve tüketicilerimizi bunun bir parçası haline getirmeliyiz.”
Açılış konuşmasını URGENCI adına Elizabeth Henderson yaptı. Henderson, dayanışmanın ve çiftçiler için uygun fiyatları da içeren adaletin önemine vurgu yaptı.Buğday Derneği’nden Ahmet Berkay Atik, Türkiye’nin farklı bölgelerindeki çeşitli yerel gıdalara ve organik girişimlere ilişkin ilham verici bir genel görünüm sundu.
Ön konferans, dünyanın her yerinden iyi uygulamaların ve ilham verici örneklerin paylaşılmasıyla devam etti. Hindistan’daki Bütüncül Kırsal Gelişim Enstitüsü’nden (Institute of Integrated Rural Development) Joy Daniel, KOS’un kendi bölgesinde yaşam kalitesinin yükseltilmesi, biyoçeşitliliğin korunması ve daha başka açılardan çoklu yararları hakkında konuştu. Paylaşılan Hasat’ın (Shared Harvest) kurucusu Shi Yan, genç insanların Çin’in kırsal alanlarındaki çiftliklere geri döndürülmesine TDT’nin nasıl katkıda bulunduğuna ilişkin deneyimini paylaştı. Sri Lanka’da bulunan İyi Pazar’dan (Good Market) Lorena Senanayake, pazara duyulan ilginin beklentilerinin çok ötesine nasıl geçtiğini açıkladı. Julie Matovu’dan, Uganda örneğinde KOS’un önemli bir boşluğu doldurduğunu ve iyi bir iletişim sisteminin olmadığı bu ortamda, çiftçilerin organiğe ilişkin bilgi edinmesini sağladığını öğrendik. Fiji’den Karen Mapusua ve Stephen Hazelmann, KOS ile onaylanmış hindistan cevizi yağı ihracatının genç çiftçilere kazanç sağladığı Cicia Adası’ndaki deneyimlerini paylaştılar.
Marc David Choukroun tarafından, kısa tedarik zincirli pazarlama için lojistiği basitleştirip düzenlemeye yardım eden yenilikçi bir yazılım olan La Ruche Qui Dit Qui sunuldu. Son olarak da DBB’den Ceyhan Temürcü, Türk girişimlerinin KOS’a bakışını ve karşı karşıya kaldıkları zorlukları sundu.
Günün ikinci yarısı, havuz (fish bowl) tartışmalarına ayrılmıştı. KOS başlığı altında hararetli tartışmalara yol açan konu, KOS’un hükümetler tarafından tanınmasıydı. Bir yandan paydaşların çoğu KOS’un tanınmasının önemi ve tanınmamasının (örneğin Avrupa ve ABD’de) büyük engel yaratabileceği konusunda fikir birliğine vardı. Öte yandan, hükümetlerin aşırı etkin duruma gelip KOS kontrolünü asıl paydaşların elinden aldığı (Latin Amerika gibi) örnekler de var. Özerkliklerini korumak amacıyla hükümetlerinden özellikle uzak duran girişimler bulunuyor. Hiç kuşkusuz, KOS ile hükümetler arasındaki ilişki hakkındaki tartışmalar henüz sonuçlanmadı.
Dinleyicilerden bazı izlenimler:
“Dünyanın çeşitli yerlerinde KOS’un ulaştığı yüksek düzeyden ve bunun hem üreticilerin hem de tüketicilerin faydası için kullanılmasından çok etkilendim.” Charles Mubanga, Zambiya Organik Üreticiler & İşleyiciler Birliği.
“Birlikte düzenlediğiniz bu harika, zihin açıcı etkinlik için hepinize teşekkür ederim. Diğer ülkelerin ve toplulukların KOS ile ilgili olarak neler yaptıklarını görmek çok ilginç ve ilham vericiydi. Bazılarının bu konuda geldiği noktayı görmek hayret vericiydi, özellikle de KOS’un resmen tanındığı Latin Amerika ile bu konuda bir tür ulusal konseyi olan Hindistan. Görünüşe bakılırsa önümüzde uzun bir yol ve büyük bir potansiyel var, ancak her topluluğun yolu, boyut ve biçim bakımından farklı.” Ayşegül Çerçi, tüketici / ortak üretici, Ankara DBB grubu, Türkiye.
KOS sadece ön konferansta değil, ana konferansta da pek çok oturumda ele alındı. Hindistan’daki Bütüncül Kırsal Gelişim Enstitüsü’nden Joy Daniel’in izlenimi şöyle: “IFOAM Dünya Organik Kongresi’ne birkaç kez katılmış biri olarak, gıda bağımsızlığının anlaşılması ve kapsayıcılık konusunda olumlu bir takım değişiklikler görüyorum. Bu kongrede yerel pazarlara, aile çiftçiliğine ve KOS’a ilişkin atölyelere ve tartışmalara geniş katılım oldu. Dahası, çok sayıda küçük ve marjinal çiftçi olan ülkeler daha fazla temsil edildi.”
http://www.bugday.org/
