Şeker fiyatları Haziran 2021’den bu yana en düşük seviyeye düştü. Peki bu düşüş ne kadar daha sürecek?
Son 2 yılda şeker fiyatlarında keskin ve sonu gelmez gibi görünen bir artış yaşandı. Şiddetli kuraklık ve yüksek sıcaklıklar hem şeker pancarı hem de şeker kamışı üretimini etkiledi, fiyatları yukarı çekti ve gıda ve içecek üreticilerini ürün formüllerini değiştirmek veya ürün fiyatlarını artırmak zorunda bıraktı.
Artışlar sadece şekerde görülmedi. Gıda ve içecek endüstrisi kakao, kahve ve zeytinyağı da dahil olmak üzere sayısız emtia fiyat artışından etkileniyor. Ancak sonunda iyi haberler geliyor. Gerileyen şeker fiyatları, 109,4 endeks puanı ile Haziran 2021’den bu yana en düşük seviyesine ulaştı (Trading Economics).
Şekerin maliyeti neden düşüyor?
Brezilya’da şeker kamışı veriminin artması, küresel olarak sağlıklı arzın sağlanmasına katkıda bulunarak fiyatların düşmesine neden oldu. Dahası, bu yılki arzın görünümü de iyi. Vesper’in şeker pazarı analisti Gabrielle d’Arco, 2025/26 mahsulünün yaklaşık 41-42 milyon tona ulaşacağını tahmin ediyor.
Ek olarak, birçok Brezilyalı çiftçi, daha karlı bir ürün olan şeker üretimine yönelerek arzı artırmaya yardımcı oluyor. Hava koşullarının iyileşmesi sayesinde Tayland’ın üretiminin de 9-10 milyon ton civarına çıkması beklenirken, Hindistan’ın 2025/26 üretim görünümü, erken muson gelişmelerinin olumlu etkisiyle 32-33 milyon tona yükseldi. d’Arco, “Brezilya’nın güçlü ihracatı ile birleştiğinde, bu durum arz endişelerini hafifletmiş ve fiyatlar üzerinde baskı oluşturmuştur” diyor.
Buna karşılık, şeker pancarı üretiminin bu yılın sonlarında yapılacak 2025 hasadında düşmesi bekleniyor. Tate & Lyle Sugars satış ve pazarlama başkan yardımcısı Darren Peters, bazı pancar üreticilerinin ekim alanlarında %9’a varan bir düşüş tahmin ettiğini bildiriyor.
Şeker fiyatları düşmeye devam edecek mi?
Şeker üretimi için mevcut görünüm iyi, bu da en azından yakın gelecekte fiyatların düşmeye devam edeceği anlamına geliyor. Vesper’den d’Arco, “Fiyatların baskı altında kalmaya devam etmesi bekleniyor, zira fiyatlar zaten 16 cUSD/lb’nin altına düştü. Brezilya’nın orta güneyi, Tayland ve Hindistan’daki yüksek üretim nedeniyle küresel bir fazlalık bekleniyor” dedi.
İklim değişikliği tüm mahsullerin, özellikle de şekerin başarısını tehdit etmeye devam ettiği için uzun vadeli eğilim daha belirsiz. d’Arco, “Hava durumu tüm bölgelerdeki en önemli risk olmaya devam ediyor” diyor ve şeker fiyatlarının oldukça dalgalı olduğunu vurguluyor. Bu dalgalanma, öngörülebilir mevsimsel modeller ve öngörülemeyen makroekonomik değişiklikler, aşırı hava olayları ve jeopolitik gelişmelerden kaynaklanıyor.
Ayrıca, mevcut fiyat düşüşü muhtemelen talebin artmasına neden olacak. Bu da fiyatları tekrar yukarı çekebilir. Mayıs 2024’te Çin, fiyatlar kısa süreliğine 1,5 yılın en düşük seviyesine düştükten sonra ithalatını artırdı, bu da kısa vadeli düşüşlerin bile talepte önemli değişikliklere neden olabileceğini gösteriyor.
Gıda ve içecek sektörü için ne anlama geliyor?
Gıda ve içecek üreticileri, birkaç yıldır artan emtia fiyatlarıyla zorlu bir mücadele veriyorlar, bu nedenle şeker fiyatlarındaki düşüş, özellikle en çok etkilenen fırıncılık, şekerleme ve alkolsüz içecek gibi sektörler için sevindirici bir haber.
Fiyat düşüşü iyi bir haber olsa da üreticiler hala ithalat vergileri, çevre uyum maliyetleri ve bitmiş ürünlere uygulanan ulusal şeker vergileri gibi ek maliyetlerle karşı karşıya. Bu da düşük ham şeker fiyatlarının doğrudan faydasını sınırlayabilir. Ayrıca, yüksek enerji ve ambalaj maliyetleri bütçeleri zorlamaya devam ediyor.
Dahası, birçok üretici karlılığını korumak için ürünlerini yeniden formüle ederek şekeri daha düşük fiyatlı tatlandırıcılarla değiştirdi. Bununla birlikte, şeker kullanmaya devam etmeyi tercih eden birçok üretici, artan emtia maliyetlerini müşterilerine yansıtıyor.
Mondelēz CEO’su Dirk Van de Put, Kasım 2023’te şirketin şeker maliyetindeki artışı telafi etmek için ürünlerinde doğrudan fiyat artışı uygulamayı planladığını belirtmişti. Tatlılar, çikolatalar, kekler ve bisküviler için talep yüksek olmaya devam ettiğinden, şirket bu kararının satışları etkilemeyeceğinden emindi.
Artan maliyetleri karşılamak için fiyatlarını artıran üreticilerin, fiyatları tekrar düşürüp düşürmeyeceği ise henüz belli değil.
Ancak, tüm üreticiler artan maliyetleri müşteriye yansıtma düşüncesinde değil. Bazıları, artan üretim maliyetlerini daha yönetilebilir hale getirmek için alternatif planlar yaptı. Lindt & Sprüngli sözcüsü, “Lindt & Sprüngli, verimliliği mümkün olduğunca artırarak ve ileriye dönük bir satın alma stratejisi izleyerek artan maliyetleri telafi etmek için ortak bir çaba gösterdi” dedi. Üretimlerinde verimliliği artırmak için çalışan bu üreticiler, fiyat düşüşünden en fazla yararlanacak olanlar olacak.
