Türkiye’de 3,7 milyon Suriyeli yaşıyor, ILO’nun 2020 raporuna göre, “Suriyelilerin tüm çalışanlar içindeki payı yüzde 2,9 en çok İstanbul, Adana, Bursa, Gaziantep, Konya, İzmir gibi illerde yaşıyor ve tarımda/inşaatta çalışıyorlar. 2 milyon 930 bin Suriyeli işgücüne katılıyor.
15-64 yaş aralığındaki Suriyeli erkeklerin yüzde 71’i kadınların yüzde 11,2’si çalışıyor. Suriyelilerin yüzde 97’si kayıt dışı. TEPAV’ın raporuna göre Suriyelilerin yüzde 2,7’sinin çalışma izni var.” Fao’ya göre yüzde 3’ü kayıtlı çalışıyor. Building Markets’e göre Suriyeli şirketler, Türkiye’deki Suriyelilerin yüzde 7’sini istihdam ediyor. Dünya Bankası’nın raporuna göre “her 10 Suriyeli kayıt dışı istihdam, altı Türk’ün işini kaybetmesine neden oluyor.”
Türkiye’nin Meksikalıları Suriyeliler
Zamanında Almanya’ya giden Türkler ne yaşadıysa aynısını Suriyelilere yaşatıyoruz. Trump’ın Meksikalılara yaptığının aynısını yapmaya çalışıyoruz. Türkiye Yüzyılı inşasında onların tarımı nasıl beslediği, ekonomiye nasıl etki ettiğinin farkında değil ya da reddediyoruz.
Suriyeliler kaçak /ucuza çalışıyor
ILO’ya göre Suriye göçlerinden sonra 2010 ila 2013 yılları arasında Gaziantep, Kilis, Mardin (yüzde 20), Urfa (yüzde 16) gibi illerde işsizlik, Türkiye oranlarının üstünde seyretti. Mersin, Urfa, Gaziantep gibi illerde mevsimlik tarım işçiliği, çobanlık, fırıncılık gibi çocuklarımıza layık görmediğimiz işlerde yüzde 63 daha düşük ücretle çalışıyorlar.
Türkiye Suriye tarım ticaretinde fırsatlar, riskler
BM Comtrade uluslararası ticaret veri tabanına göre 2023 yılında Türkiye Suriye’ye 2,05 milyar dolarlık ihracat yaptı. Ticaret Bakanlığı’na göre Suriye ihracatında potansiyel alanların başında tarım geliyor. En çok, “mineral yakıtlar, hayvan yemleri, değirmencilik ürünleri, çeşitli enzimler, hububat ürünleri, tahıllar” ihraç edildi.
Suriye kurudu
Suriye tarımı son 50 yılda oldukça hırpalandı. Sanılanın aksine tek sebep göçler değil. Kuraklık/susuzluk savaş başlamadan önce de önemli bir sorun olmaya başlamıştı. 1990’larda tarım Suriye’nin GSYİH’nın yüzde 27’sini oluştururken şimdilerde oran 22’lerde. Fao’ya göre, “savaş, kaos ve terör nedeniyle 2011-2016 yılları arasındaki tarımsal kayıp 16 milyar dolar. Geçmişte 5 milyon tona yakın tahıl üreten Suriye’nin üretimi son yıllarda 2,7 milyon tona geriledi.
Tarım altyapısı çöktü
Son saldırılarda tarım alanlarındaki faaliyetler durduruldu. Ülkedeki endüstriyel altyapının çökmesi, enerji sıkıntısı ve işgücü kaybı nedeniyle endüstri bitkilerinin işlendiği fabrikaların kapanması, pamuğa dayalı tekstil sanayinin çökmesine neden oldu. 2005’te 331 ton lif pamuk üretimi 170 bin tona geriledi. Şekerpancarı ve tütünde de önemli düşüşlerin olduğu Suriye coğrafyası ile geçmişten gelen coğrafi bağlar, akrabalık ilişkileri bölgede Türk un sektörünün yatırımlar yapmasını sağladı.
